Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

BIZNESNI RIVOJLANTIRISHDA DASTURIY TA`MINOTNING O`RNI 
 
X.Nozimova (TATU, talaba) 
G.Ismoilova (TATU, dotsent)
 
XXI asr axborot asri shunday ekan axborot almashish har bir sohada o’ta muhim 
hisoblanadi.Jumladan biznes, tadbirkorlik sohasini ham usiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Narxlar 
o’zgarishi, talab va taklifning o’zgarib turishi yoki qonunchilikdagi har bir o’zgarish tadbirkorga 
juda katta ta’sir ko’rsatadi.Masalan qonunchilikdagibir o’zgarish kapitalning boshqa sohaga yoki 
hududga oqib ketishiga , talab va taklif egiluvchanligi maxsulotning narxiga bevosita ta’sir qiladi 
shuning uchun biznesning muvaffaqiyati haqida gapirganda omadli milliarderlar birinchi navbatda 
to’g’ri va aniq axborot va uning ta’minotini keltirib o’tishadi. 
O’zbekistonda yuzaga kelgan vaziyat iqtisodiyotnining rivojlanishni intensivi yo’lga 
o’tkazishni, resurslarning barcha turlaridan oqilona foydalanishni,ishlab chiqarishga tobora 
takomillashtirishgan 
mehnat 
qurollarini 
joriy 
etishni 
juda 
muhim 
vazifa 
qilib 
qo’ymoqda.Korxonalarning texnik jihatdan qayta qurollash, kam chiqitli va chiqitsiz 
texnologiyalardan ilg’or konstruksiyali materiallardan foydalanish dasturini amalga oshirish 
asosidagina mehnat unumdorligini o’stirish, mahsulot sifatini yaxshilash, aholining talabini 
qondirish , ilm-fan ishlab chiqarish tarmoqlarini , ayniqsa eloktironik hisoblash tehnikasini aloqa 
vositalari ishlab chiqarishning asosiy omili sifatida talqin qilinadi. 

---

401 
Bularning hammasi axborotlashtirishning ulkan imkoniyatlaridan eng samarali 
foydalinishini, uning bozor munosabatlariga o’tish davridagi jarayonlarga ta’sirini 
kuchaytirishning eng dolzarb vazifasiga aylantirmoqda. 
Axborotlashtirish zamonaviy dunyo taraqqiyotining eng muhim yo’nalishlaridan biri bo’lib, jahon 
fan tehnikasining iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot yutuqlarini o’zida mujassamlashtirgan 
Axborot tehnologiyasi iqtisodiy masalalarni hal qilishda quyidagi asosiy jarayonni o’z ichiga 
oladi: 
1)Axborotni yig’ish va royxatdan o’tkazish
2)Uni qayta ishlash ,joyiga uzatish 
3)ma’lumotlarni kodlash 
4)ma’lumotlarni izlash va saqlash 
5)Iqtisodiy axborotlarni qayta ishlash 
6)Axborotlarni chop etish va undan foydalanish 
7)qaror qabul qilish va boshqaruvga ta’sirini o’rganish 
Ma’lumki, iqtisodiy axborot hamma jarayonlarning yuzaga kelishida ishtirok etadi, lekin 
qator hollarda ba’zi jarayonlarda ishtirok etmaydi ,ularning amal qilish davri ham har hil 
bo’ladi(davr o’tib bazi axborotlar kerak bo’lmay qolishi mumkin). 
Shu o’rinda boshlang’ich ma’lumotning ishonchli, to’liq va zamonaviy bo’lishiga katta 
e’tibor beriladi.Biznesda axborotni yig’ish va ro’yxatdan o’tkazish har xilxo’jalik operatsiyalarni 
bajarishda yuzaga keladi(Masalan,tayyor maxsulotni qabul qilish, materiallarni qabul 
qilish,yuborish va boshqalar),Avval axborot yig’iladi , keyin mustahkamlanadi.Yoki axborot 
yig’ish orqali umumiy to’g’ri ma’lumotga ega bo’lish mumkin masalan ish joylarining o’zida 
ishlab chiqarilgan maxsulotlar,sifatsiz maxsulotlarning soni va boshqalar hisoblash natijasida 
kelib chiqadi. 
Iqtisodiy axborotlarni uzatish har hil iqtisodiy iqtisodiy obektlarda turlicha amalga 
oshiriladi .Avtamatlashtirilgan boshqaruv tizimida yig’ish va ro’yxatdan o’tkazish ko’pincha uni 
qayta ishlash jarayonida amalga oshiriladi.Uni qayta ishlash esa hisob-kitob markazida amalga 
oshirildi. 
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, biznesni axborotsiz yurishi boshi berk ko’chaga 
bilib turib yurish deyish mumkin.Iqtisodiyotdagi har bir o’zgarish, qonuniy islohotlardan birinchi 
bo’lib xabardor bo’lish biznesning yozilmagan qonunlaridan biridir.Bundan tashqari korxona 
ichidagi ma’lumotlarni to’liq va o’z vaqtida bilmay turib moliyaviy qarorlar qabul qilib 
bo’lmaydi.O’zbekistonda bunday ma’lumotlarni yetkazib turuvchi dasturiy taminotga ehtiyoj 
katta, bu veb sayt ko’rinishida yoki ijtimoiy tarmoq bo’lishi mumkin.Shuni alohida ta’kidlash 
lozimki bizda hali hamon iqtisodga ixtisoslashgan biror bir dasturiy ta’minot yo’q.