7-amaliy mashg‘ulot. Mavzu: Tirkama va yarim tirkamalar tuzilishi 1

Shkvorensiz burish aylanasi. 
Aylanalar, roliklar va bolt vtulkalar bilan pastki ramani oldingi o‘q bilan 
platformani oldingi qismiga nisbatan erkin burilishiga yo‘l qo‘yadi. Tirkamani 
orqaga harakatlanishida shtir (tilcha) bilan burish qurilmasi ishdan chiqariladi. 
Shtir pastki ramada siljiydi va skoba (tutqich) teshigiga kiradi. Shtir o‘zining 
yuqori holatida tepa va pastki aylanalarni bog‘lab qo‘yadi. 
Shkvorenli burish aylanasi o‘zgacha tuzilgan. Tirkama ramasi va burish 
aravasi orasiga plastinalar o‘rnatilgan. 
Tepa plastina rama bilan pastkisi burish aravasi bilan ulangan. Barcha 
elementlar Shkvorenli sharnir shaybalar va kontrgayka bilan bog‘langan. 
Tirkamaning oldingi o‘qi burish aravasining ramasiga qotirilgan. Shkvorenli burish 
aylanasining ishlashi plastinalarning aylanma sirpanishidadir, bu esa bog‘lovchi 
elementlar orasida tirqish bo‘lishligini taqozo qiladi. Tirqish shaybalar yordamida 
rostlanadi. 
Shkvorenli burish aylanasi.
 
Tirkamaning
do‘shlosi 
(shotisi) tortish-ilashtirish
 
qurilmasi orqali tirkamani 
tortuvchi avtomobil bilan ulash uchun xizmat qiladi.

---

Do‘shlo (shoti)ning tuzilishi. 
1-halqa; 2-balka; 3-gayka; 4-vtulka; 5-barmoq; 6-maslyonka; 7-kronshteyn; 8-
stopor; 
9-bolt; 10-tros; 11-ilgak; 12-do‘shloni ko‘tarish mexanizmi; 13,14-kronshteynlar. 
 Jadval
Quyida tirkamalarning qisqacha texnikaviy xarakteristikalari keltirilgan. 
Rusumi MAZ-83781 MAZ-8571 MAZ-87012 MAZ-
8926 
Massasi, kg: 
Tashiladigan yuk 14350 9400 11300
8240 
shaylangan 5650 4000 4700 3760 
to‘la 20000 13400 16000
12000 
Platforma
maydoni, m
2
18,7 10,2 15,8 13 
Platforma hajmi,m
3
43,5 6,3 39
8,9 
G‘ildiraklar soni 8-1 4 4-1 4-1 
O‘qlar soni 2 2 2 2