Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va geografiya fakulteti 5420100-biologiya yo’nalishi 4-bosqich talabasi

Kuyka, dasht miqqiysi – Falco naumanni [Fleischer, 1818] 

  Kuyka  lochinlar  oilasining  vakili,  erkagining  boshi,  qanotlari  va  dumi 

ko’kimtir-kulrang, dumida qora yo’li bor, yelkasi jigarrang-qizil, ko’kragi va qorni 

qizg’ish-sariq  bo’lib,  mayda  dog’lari  bor.  Tumshug’i  qo’ng’ir,  oyoqlari  sariq, 

tirnog’i esa oq. Makiyoni erkagidan ko’ra ochroq rangli. 

  Kuyka  O’zbekistonda  tog’,  etaklari  va  tog’larda,  dengiz  sathidan  3000  m 

balandliklarda ham uchraydi. Kuyka Afrika, Arabistonda va Hindistonda qishlaydi. 

Bu  qushlar  O’zbekistonga  aprelda  uchib  keladi.  Pomir  oloy  tog’  etaklaridagi 

cho’llarda  o’ljasini  poylab,  qanotlarini  qoqqan  kichkinagina  qushni  tutish  unga 

qiyin emas. 

  May  oylarida  kuykalarning  makiyonlari  ko’k  qarg’a,  mayna,  jar 

qardirg’ochlarning  jarliklardan  kovlagan  uyalariga  in  quradi.  Kuyka  o’rtacha  4-5 

---

 

 

43 

tadan tuxum qo’yadi. Makiyoni va xo’rozi navbatlashib tuxum bosadi, jo’jalari 28 

kunda chiqadi. Bir oydan keyin uchirma bo’ladi. 

  Kuykalar,  asosan,  chigirtkalar  va  boshqa  hasharotlar  bilan  oziqlanib  foyda 

keltiradi. Bu qushlarni himoya qilish maqsadga muvofiq. O’zbekiston Respublikasi 

Qizil  kitobi,  CITES  ning  II  ilovasi  hamda  Tabiat  va  tabiiy  resurslarni  muhofaza 

qilish xalqaro ittifoqining Qizil ro’yxatiga kiritilgan. 

Boyo’g’li-bu qush telegraf stalbasi yoki devorga o’tirib olib boshini har ikki 

tomonga burib o’lja axtara boshlaydi. Boyo’g’li yashaydigan joylar birgina qishloq 

joylari emas, balki uni yirik shaharlarda ham uchratish mumkin. Ushbu qush daryo 

vodiylaridagi  soz  tuproqli  jarlar,  tog’  oldilaridagi  o’pirmalar,  tog’lardagi  keng 

bargli  o’rmonlarda  yashaydi.  Boyo’g’lilar  O’zbekistonda  yoz  oylarida  ko’p 

bo’ladi.  Qishda  ularning  eng  ko’plari  janubga    uchib  ketadi,  lekin  ba’zilari  shu 

yashash  joyida  qoladi  va  gohida  qishloqlarda  hamda  katta  shaharlarda  qadimgi 

imoratlarning  xarobalarida  yakka-yakka  bo’lib  yashaydi.  Ko’pincha  qabristonlar, 

g’orlar va masjidlarda bo’ladi.