O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

 
Ko'rsatishni pnevmatik distansion uzatish sistemalari 
Ko'pgina zamonaviy pnevmatik asboblarda o'rnatiladigan o'zgartgichlar 
o'lchanayotgan kattalik o'zgarishini pnevmatik signalga aylantirish uchun xizmat 
qiladi.
"Soplo-zaslonka" turidagi pnevmoo'zgartgich (to'g'ri o'zgartirish)
 
 
9.5.- rasm. "Soplo-zaslonka" turidagi pnevmao'zgartgichni prinsipial sxemasi. 
Pnevmoo'zgartgich (9.6. rasm) o'zgarmas rostlanmaydigan qarshilik drosseli 
DP, o'tish kamerasi DP, rostlanadigan o'zgaruvchan qarshilik drosseli DU, 
ikkilamchi asbob VP dan iborat. Tashqi manbaadan chang, yog' va namdan 

---

177 
tozalangan qisilgan havo R1 bilan drossel' DP orqali kamera PK ga beriladi. Havo 
atmosferaga soplo-zaslonka orqali chiqadi.
Soplo 1 zaslonka 2 bilan birgalikda boshqariladigan o'zgaruvchan qarshilikli 
drosselni tashkil etadi. O'z navbatida DP va DU o'tish kamerasi PK ni hosil qiladi 
(soploli yoki drosselaro kamera) ulash yo'li PS orqali ikkilamchi asbob kamerasi
KVP bilan bog'lanadi.
O'lchanadigan kattalik ta'sirida soplo 1 ga nisbatan harakatlanadigan zaslonka 2 
ni holati DU drosselni o'tish yuzasini aniqlaydi, bu o'z navbatida PK kameradagi 
buyruqli bosim R2 qiymatini ifodalaydi.
 
Harakatni kompensatsiyalash usulida ishlaydigan pnevmoo'zgartgich 
Pnevmoo'zgartgich (9.6.- rasm) o'zgarmas drossel O‖D, o'tish kamerasi PK, 
ikkilamchi asbob kamerasi KVP, ulash yo'li AYU, boshqariladigan drossel', soplo 1, 
zaslonka 2, o'lchash richagi 8, tyaga 3, sil'fon 5, prujina 4. 6 va shtok 7.
Kirish signali (sezgir element harakati) X ni o'zgarishi o'lchash richagi 8 ni 
oxirini qiymatga harakatlantiradi. Bu harakat soplo 1 va zaslonka 2 o'rtasidagi 
bo'shliq h ni o'zgartiradi va manbaadan kelayotgan o'zgarmas bosim R1 li qisilgan 
havo R2 ni o'tish kamerasida o'zgartiradi. PK kameradagi bosimni o'zgarishi 
truboprovod PS bo'ylab KVP kamerada va sil'fon ostidagi germetik bo'shliqda 
tarqaladi. 
9.6.-rasm. Harakatni kompensatsion usulda ishlaydigan pnevmoo'zgartgichni 
prinsipial sxemasi. 

---

178 
Bosim R2 ni o'zgarishi teskari aloqali sil'fon 5 richag orqali 8 richagni ikkinchi 
uchini u qiymatga surguncha davom etadi.
Unda bo'shliq h ham bosim R2 sil'fon 5 ostini u masofaga harakatlagunga 
o'zgarishini davom ettiradi. Shtok 7 yordamida kirish signali nolga teng bo'lganda 
xohlagan boshlang'ich chiqish signalini hosil qilish mumkin.