A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

hujumidan him oya qilish uchun qal’alar bino qilishda yordam berish
uchun xalifa Muqtadir (9 0 8 -9 3 2 - y .) Bag'doddan yuborilgan elchi bilan
uning kotibi vazifasida Bulg'orga yubordi. Bag'dod elchilari Bulg'orga
H am adon, Ray, D o m g 'o n , N ishopur, Marv, Poykand, Buxoro, Xorazm,
Ustyurt, Yoyiq (U rol) orqali bordilar.
Ibn Fadlan ana shu sayohat vaqtida ko'igan va eshitganlari haqida
“ R iso la ” deb ataluvchi bir kitob yo zib qoldirgan. Asar 
e t n o g r a f i k
m a ’lu m otlarga b o y , unda turli xalqlar, u larning 
t u r i s h - t u r m u s h i ,
mashg'ulotlari xususida qim m atli m a’lum otlar bor.
Ib n F a d la n n in g u sh b u a sa ri X 11—X I 11 a s r la r d a n
b u y o n
jamoatchilikning diqqat-e’tiborini tortgan, tarixchi olim lar undan 
birinchi 
manba sifatida foydalanganlar. “ Risola”ning aslidan ayrim parchalar 
Yoqut
Ham aviyning “ M o'jam u l-b u ld on ” asarida saqlanib qolgan. 
1923-yil1 
uning qisqartirilgan tahriri qo'lyozm asi Mashhad kutubxonalarining birida
topilib, asam i yaqindan, bevosita o'rganishga yo'l ochildi.
94

---

Ibn Fadlan “ Risola“cining arabcha matni 1823-yili Peterburgda, Yoqut
Hamaviy asarida saqlangan parchalar asosida va 1959-yili Damashqda nashr
qilingan. Asar ms tilida (tarjimon A. P. Kovalevskiy) 1939-yilda nashr qilingan.
1 0 .2 .2 . «R isolat u l-aw al»
“ Risolat u l-a w a l” ( “ Birinchi risola”) nomli kitob muallifi Abu D ulaf
X asrda yashab o'tgan adib, sayyoh va geograf olimdir. U ning to'la M as’ar
ibn Muhalhil al-H azrajiy al-Yanbuiydir. M adinaning m ashhur hazraj
qabilasiga mansub bo'lib, asli Qizil dengizning port shahri Yanbulikdir.