Abdulla sher axloqshunoslik

I BOB
A XLO Q SH UNO SLIK FANINING TA D Q IQ O T DO IRASI
УА VAZIFALARI
REJA
1. Axloqshunosiik fanining predmeti, tadqiqot doirasi va falsafiy mohiyati.
2. Axloqshunoslikning boshqa ijtimoiy fa n la r bilan aloqadorligi.
3. Axloqshunosiik fanining ahamiyati va vazifalari
Tayanch tushunchalar
A xloqshunosiik, Etika, Axloq, Xulq, O dob, Falsafa, M illiy g ‘oya, 
N oosfera, Etosfera, Biosfera.
A xloqshunosiik bir necha m ing yillik tarixga ega b o ‘lgan qadim iy 
fan. U bizda «llm i ravish», «llm i axloq», «Axloq ilm i», «O dobnom a» 
singari n o m lar bilan atab kelingan. O vro‘poda esa «Etika» nom i bilan 
m ashhur, biz ham yaqin-yaqingacha shu atam an i q o ‘llar edik. U dastlab 
m anzildoshlik, yashash joyi, keyinchalik esa o d at, fe ’l, fikrlash tarzi 
singari m a ’nolarni anglatgan; yu n on ch a «ethos» so ‘zid an olingan.
Uni birinchi b o ‘lib yunon faylasufi Arastu ilm iy m uom alaga kiritgan. 
Arastu fanlarni tasn if qilarkan, ularni uch gu ru hg a b o ‘ladi: nazariy, 
amaliy va ijodiy. Birinchi guruhga falsafa, m ate m a tik a va fizikani; 
ikkinchi g uru h g a etika va siyosatni; u c h in c h i g u ru h g a esa s a n ’at, 
hunarm an dch ilik va amaliy fanlarni kiritadi. S h u n d ay qilib, qadim gi 
yunonlar axloq haqidagi ta ’lim otni fan darajasiga ko‘targ an lar va «Etika» 
(ta ethika) deb ataganlar.
Biroq bizda m illiy-m intaqaviy, axloqiy qadriyatlarim izning, dastlabki 
axloqiy g‘oyalam ing vujudga kelishi qadim gi y u n o n lar yashagan davrdan 
o ‘nlab asrlar a w a l ro ‘y bergan. A jdodlarim izning eng k o ‘h n a e ’tiqodiy- 
axloqiy kitobi — «Avesto» buning yorqin dalilidir. S hu sababli endilikda 
bu fanni h am ilm iy-tarixiy, ham zam onaviy-hayotiy talab lar nuqtayi 
nazaridan «Axloqshunosiik» deb atashni m aqsadga m uvofiq deb bildik.
1. Axloqshunosiik fanining predmeti, tadqiqot doirasi va