Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkеnt axborot tеxnologiyalari univеrsitеti

Nazorat savollari 
1.
Console porti qaysi holatda ishlatiladi? 
2.
Kommutator uchun nima sababdan VTY kanalini sozlash kerak? 
3.
Parolni shifrlanmagan ko‘rinishda uzatilmasligi uchun nima qilish kerak?
4.
Telnet va SSH protokollari nima maqsadda ishlatiladi? 
5.
Kompyuterlar qurilmalarga kirishi uchun nima sababdan tarmoq manzili 
bir xil bo‘lishi kerak? 
6.
Line vty 0 15 buyrug‘i nimani bildiradi? 
2 - Laboratoriya ishi 
Mavzu: Kommutatorda port xavfsizligi (port security) ni sozlash 
Ishdan maqsad:
Kommutatsiya jadvallari to`ldirilishiga yo`naltirilgan 
hujumlardan, tarmoqni himoya qilish imkonini beruvchi kommutatorning “port-
security” funksiyasini sozlash bo`yicha amaliy ko`nikmalarga ega bo’lish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar 
Port-security funksiyasi kommutatorning biror bir porti orqali tarmoqqa 
faqat ko`rsatilgan qurilmalar kirishini sozlashga imkon beradi. Ushbu portga 
kirishga ruxsat berilgan qurilmalar MAC-manzillar bo`yicha aniqlanadi. MAC-
manzillar dinamik yoki tarmoq administrator tomonidan qo`lda sozlanishi 
mumkin. Bundan tashqari Port-security funksiyasi portga ulanuvchi tugunlar 
sonini cheklashga imkoniyat yaratadi, bu esa portga MAC-manzillar sonini 
ko`rsatish orqali amalga oshiriladi. Yana bir funksiyasi MAC-manzillar jadvali 
to`ldirilishiga yo`naltirilgan hujumlardan kommutatorni himoyalash hisoblanadi 
(2.1-rasm.). 

---

17 
2.1-rasm. Kommutatorda Port Security funksiyasining ishlash tartibi 
MAC-manzillarga cheklov kiritishning ikkita usuli mavjud: 
1.
Statik – administrator qaysi manzillar kirishini ko`rsatadi (2.3-rasm); 
2.
Dinamik – administrator nechta manzil kirishini ko`rsatadi va kommutator 
qaysi manzillar shu vaqtda ko`rsatilgan port orqali murojat qilayotganini 
eslab qoladi (2.3-rasm). 
Windows OS da Ethernet adapterining MAC-manzilini 
ipconfig /all
buyrug`i 
yordamida aniqlanadi. Quyidagi 2.2-rasmga kompyuterning MAC-manzili 00-18-
DE-C7-F3-FB ko`rinishda keltirilgan. 
2.2-rasm. Kompyuter qurilmasining MAC-manzilini ko`rish 
Kommutator qurilmasining MAC-manzillar jadvalini ko`rish uchun show 
mac-address-table buyrug`i orqali aniqlanadi (2.3-rasm).

---

18 
2.3-rasm. Kommutator qurilmasining MAC-manzilini ko`rish 
Kommutatorni himoya qilishning oddiy usullaridan biri bu – ishlatilmayotgan 
portlarni o`chirib qo`yish hisoblanadi.