Тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институти

Тадқиқот объекти сифатида Самарқанд вилояти туманлари кесимида
фермер ва деҳқон хўжаликлари, қишлоқ хўжалик корхоналари, “Зарафшон” 
ирригация тизими ҳавза бошқармаси, шунингдек, солиштирма таҳлил учун 
Фарғона вилояти ва Қозоғистоннинг Туркистон области танланган.
 
Тадқиқотнинг предметини мамлакатимиз қишлоқ хўжалиги соҳасида 
олиб борилаётган ислоҳотлар ва шаклланаётган кооперация жараёнларини 
иқтисодий баҳолаш билан боғлиқ муаммо ва муносабатлар ташкил қилади. 
Тадқиқотнинг усуллари. Тадқиқот жараёнида мантиқий, таққослама 
таҳлил, статистик ва эконометрик моделлаштириш, “Кобб-Дуглас” ишлаб 
чиқариш функцияси негизида “ўзгармас таъсир” (fixed effect) модели, 
„PROBIT“ модели ва бошқа усуллардан фойдаланилган. 
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат: 
қишлоқ хўжалигида ғалла экин майдонлари кенгайтириш ҳисобига 
қишлоқ хўжалиги умумий маҳсулот қийматининг камайиши панел 
маълумотлар асосида ўзгармас таъсир (fixed effect) моделидан фойдаланган 
ҳолда асосланган; 
аграр секторда ялпи маҳсулот қийматининг ўзгаришида ер ва сув 
ислоҳотларининг таъсирини баҳолаш имконини берувчи мезонлар ишлаб 
чиқилган; 
қишлоқ хўжалигида маҳсулот ишлаб чиқариш ва сувдан фойдаланишда 
субъектлар ўртасидаги ўзаро кооперация муносабатларига мойиллик 
“PROBIT” модел ёрдамида асосланган; 
Самарқанд вилоятида ер ва сув ислоҳотларини самарали ташкил этиш 
ҳисобига деҳқончилик маҳсулотлари қиймати ўсишининг 2030 йилгача бўлган 
прогнози ишлаб чиқилган.
Тадқиқотнинг амалий натижалари қуйидагилардан иборат: 
панел маълумотларини қўллаш орқали ўзгармас таъсир (fixed effect) 
модели ёрдамида ер ва сув ислоҳотларининг ялпи маҳсулот қийматига 
таъсирини баҳолаш усули ишлаб чиқилган; 
қишлоқ хўжалигида маҳсулот ишлаб чиқариш ва сувдан фойдаланишда 
субъектлар ўртасидаги ўзаро кооперация муносабатларини ташкил этиш ва 
мувофиқлаштириш йўллари таклиф этилган; 
“Кобб-Дуглас” ишлаб чиқариш функциясига асосланган ўзгармас таъсир 
(fixed effect) моделидан фойдаланган ҳолда олиб борилган ҳисоб-китоблар 
натижасида Самарқанд вилоятининг айрим фермер хўжаликларида экин 
майдонларини самарали тақсимлаш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган;
Самарқанд вилоятининг Пайариқ, Пастдарғом ва Жомбой туманларида 
сувдан фойдаланишда ҳамда маҳсулот ишлаб чиқаришда кооперацияни таш-
кил этиш зарурияти “PROBIT” модел ёрдамида асослаб берилган.