1-БЎлим. Бахтли ҳаёт асослари бахтнинг баҳоси қанча?

ОИЛА БОШЛИҒИ КИМ? 
Эр-хотин ўртасидаги ўзаро ҳуқуқ-масъулиятларни ѐритишдан олдин ижтимоий ошкор 
ҳақиқатни баѐн этиш лозим. Бу, Аллоҳ таоло эркакларни аѐлларга нисбатан кўтарган даражадир. 
Бақара сурасининг 228-оятида шундай дейилган: “Аѐллар зиммаларидаги масъулиятларига тенг, 
инкор этилмас ҳуқуққа эгалар. Эркакларнинг аѐлларга нисбатан даражаси бор”. 
Бу даража бошқариш, йўналтириш мартабасидир. Бошқариш ҳуқуқи эркакларга берилган. Нисо 
сурасининг 34-ояти мазмуни бундай: “Эркаклар аѐлларга ҳомийдир. Бунинг боиси Аллоҳ таоло 
эркакларни аѐллардан фазилатли қилгани, эркаклар молларидан нафақа беришларидир”. 
Эркак аѐлдан ақлан, жисман, идрокан кучлидир. Бунга шубҳа йўқ. Эркакларнинг аѐллардан 
ортиқча фазилати ҳеч бир ақлли инсонга махфий эмас. 
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Агар мен бир кишини иккинчи кишига сажда 
қилишга буюрганимда, эрнинг хотин зиммасида ҳақи кўп бўлганидан, хотинни эрига сажда қилишга 
буюрардим”, деганлар. 
“Эркаклар аѐлларга ҳомийдир”. Бу ҳомийлик аѐлларга таълим-тарбия бериш, уларни молиявий 
таъминлаш, ҳимояга олиш, ғамхўрлик қилиш билан бўлади. 
Аѐл эрига итоат этиши, унинг топшириқларини – Аллоҳнинг амрига зид бўлмаса – бажариши 
лозим. Аммо эр топшириқлари Аллоҳ амрларига зид бўлса, уни бажармайди. Зеро, Холиққа гуноҳкор 
бўлган ҳолда махлуққа итоат этилмайди. 
Лекин эркакларнинг аѐллардан афзаллигини, баъзи жоҳиллар ўйлаганидек, эр аѐл устидан 
мутлақ ҳоким, унга истаган нарсасини юклайди, хоҳлаганини буюради, аѐлнинг йўқ, дейишга, 
эрининг буйруғига қарши чиқишга ҳақи йўқ, чунки у хато қилса ҳам, золим, қўпол бўлса ҳам, эрдир, 
деб тушуниш тўғри эмас. 
Бир нарсани таъкидлаб ўтиш лозим: хотинини қулни калтаклагандек калтакловчилар эркак 
ҳам, яхши одам ҳам эмас. Хотинига озор берувчилар, қўполлик қилувчилар, уларни камситувчилар 
меҳрдан айро, жуда ѐмон эркаклардир. 
Ҳақиқий маънодаги эр киши хотини билан яхши муносабатда бўлади, зиммасидаги 
масъулиятни садоқат билан адо этади, унинг ҳолатини яхшилайди, уни эзгу ишларга бошлайди, 
ѐмонликдан қайтаради, хотини хато қилса, айбини тушунтиради, унга илтифот кўрсатади, қўполлик, 
манманлик қилмайди
27
. 
26
Манба: Муҳаммад Шариф Жуман, Аҳмад Муҳаммад, “Динда саволим бор”, 315-316-бетлар. 
27
Манба: Муҳаммад Шариф Жуман, Аҳмад Муҳаммад, “Динда саволим бор”, 319-322-бетлар. 

---

38