9-ma’ruza. Normal formalar 1NF, 2NF, 3nf va Kodd Birinchi normal shakl (1NF) talablari

Proyekt 
identifikatori
Proyekt nomi
Lavozimi
Proyekt 
muddati(oy)
1 
Ilovani ishlab 
chiqish 
Dasturchi 
8 
2 
Yangi magazin 
ochish 
Buxgalter 
12 
“Ishtirokchilar” jadvali 
Ishtirokchi 
identifikatori 
Ishtirokchi
Lavozimi
1 
Anvar Ergashev Dasturchi 
2 
Zokir Karimov 
Buxgalter 
3 
Islom Kenjayev 
Menedjer 
 
“Proyekt” va “Ishtirokchi” jadvallari orasidagi munosabat 
 
Proyekt 
identifikator 
Ishtirokchi 
identifikatori 
1 
1 
1 
2 
1 
3 
2 
2 
2 
3 
 
Uchinchi normal shakl.
Uchinchi normal shakl (3NF) talablari 
Uchinchi normal shakldagi talab (3NF) - jadvallarda tranzitiv qaramlik 
bo'lmasligi kerak. 
Tranzitiv qaramlik
- bu kalit bo'lmagan ustunlar boshqa kalit bo'lmagan 
ustunlar qiymatlariga bog'liq bo'lganda hosil bo’lgan qaramalikdir. 
Agar birinchi normal shaklda e'tibor prinsiplariga rioya qilishga qaratilgan 
bo'lsa, ikkinchi normal shaklda birlamchi kalitga e'tibor qaratiladi. Uchinchi normal 
shaklda barcha e'tiborimiz asosiy kalit bo'lmagan ustunlarga qaratiladi. 
Ma'lumotlar bazasini uchinchi normal shaklga normalizatsiya qilish uchun 
jadvallarda boshqa kalit bo'lmagan ustunlarga bog'liq bo'lgan kalit bo'lmagan 
ustunlar mavjud emasligiga ishonch hosil qilishingiz kerak. 
Boshqacha qilib aytganda, kalit bo'lmagan ustunlar jadvaldagi kalit vazifasini 
bajarishga urinmasligi kerak, ya'ni ular haqiqatan ham kalit bo'lmagan ustunlar 
bo'lishi kerak, bunday ustunlar boshqa ustunlardan ma'lumotlarni olish imkoniyatini 
bermaydi, ular tarkibidagi ma'lumotlarni ko'rib chiqish imkoniyatini beradi, chunki 
bu ularning maqsadi. 

---

Uchinchi normal shaklning umumiy qoidasi (3NF) quyidagicha: 
Jadvalda kalit bo'lmagan ustunlar bo'lishi kerak. 
Ma'lumotlar bazasi jadvallarini uchinchi normal shaklga o'tkazishga misol 
Masalan, quyidagi jadvalni olaylik: