O‘quv yili 2021-2022 Semestr

soati 
muddati 
imzo 
 
4-semestr 
 
 
 
1. 
O`nli kasrlar va ular ustida arifmetik amallarni bajarish algoritmi. Ratsional 
son cheksiz davriy o`nli kasr sifatida. Haqiqiy sonlar: 
2 
2 
Irratsional son tushunchasi. Davriy bo`lmagan cheksiz o`nli kasr.. Haqiqiy 
sonlar ustida arifmetik amallar. Qo`shish va ko`paytirish qonunlari. 
2 
3. 
Haqiqiy sonlar to`plamining xossalari. Sonlarni yaxlitlash qoidalari va taqribiy 
sonlar ustida amallar. Absolyut va nisbiy xato. Haqiqiy sonlar to`plamining 
xossalari. 
2 
4. 
Kompleks sonning geometrik ma’nosi va trigonometrik shakli. Trigonometrik 
shakldagi kompleks sonlar ustida amallar. 
Kompleks sonlar: Mavhum son tushunchasi. Kompleks son va uning turli 
shakllari. 
2 
5. 
Algebra elementlari. Sonli ifoda va uning son qiymati. Sonli tenglik va 
tengsizlik, ularning xossalari.
2 

---

6 
O`zgaruvchili ifoda, uning aniqlanish sohasi. Ifodalarni ayniy shakl 
almashtirish. Ayniyat.
2 
jami 
12 
hammasi 
26 
Amaliy mashg‘ulotlar multimedia qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada har bir akadem. guruhga alohida 
o‘tiladi. Mashg‘ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o‘tiladi, “Keys- stadi” texnologiyasi ishlatiladi, keyslar 
mazmuni o‘qituvchi tomonidan belgilanadi. Ko‘rgazmali materiallar va axborot multimedia qurilmalari yordamida 
uzatiladi. 
Tavsiya etilayotgan mustaqil ta’limning mavzulari: 
1.Matematikaning rivojlanish davrlari. 
2.O‘rta asr Sharq allomalarining matematikaga qo‘shgan hissalari 
3.L.Yeyler, J.Venn, R.Dekart hayoti va ilmiy faoliyatini o‘rganish. 
4.Sonli to‘plamlar haqida ma’lumot. 
5.To‘plamlarni sinflarga ajratishga oid misollar. 
6.N.Y.Vilenkinning «To‘plamlar haqidagi hikoyalar» kitobini o‘rganish. 
7.Moslik va munosabatga oid misollar. 
8.Binar algebraik operatsiyalarga misollar. 
9.Kombinatorika fani rivojlanish tarixi. 
10.Kombinatorika mavzusidagi formulalar yordamida yechiladigan masalalar tuzish. 
11.To‘rt buyoq muammosi. 
12.Pifagor sonlari. Fermaning buyuk teoremasi va uning isbotlanishi. 
13.Qiziqarli kombinatorika. 
14.Tushunchalarni ta’riflashga oid misollar. 
15.Kvantorlarni qo‘llash. 
16.Matematik isbotlash usullari, to‘g‘ri va noto‘g‘ri muhokamalar, chala va to‘la induksiyaga oid misollar 
topish. 
17.Qiziqarli topologiya. 
Matematik naqshlar. 
18.Matematik o‘yinlar 
19.Shaklli sonlar. Oltin kesim 
20.Kassini ovallari va Bernulli lemniskatasi 
21.Graflar. Kyonigsberg ko‘priklari xaqidagi masala. 
22.Tabiatdagi simmetriya 
23.Natural son va nol tushunchasining vujudga kelishi tarixini o‘rganish. 
24.Nomanfiy butun sonlar ustida bajariladigan arifmetik amallar xossalarini isbotlash. 
25.Matematik induksiya metodini qo‘llashga oid misollar yechish. 
26.Natural sonni miqdorlarni o‘lchash natijasi sifatida qaralishi nazariyasini o‘rganish. 
27.Kesmalarning o‘lchami sifatida qaralgan sonlar ustida arifmetik amallar ta’rifi va amallar bajarish 
xossalari. 
28.Zanjirli kasrlar 
29.Dirixle prinsipi. 
30.Irratsional va trassendent sonlar. 
31.Paradokslar va sofizmlar. 
32.Matematik rebuslar. 
33.Matematika etyudlari. 
34.To‘plam quvvati. Sanoqli va sanoqsiz to‘plamlar. 
35.П soni xaqida 
36.e soni xaqida 
37.Fibonachchi sonlari. 
38.Turli sanoq sistemalari haqida tushuncha. Pozitsion va nopozitsion sanoq sistemalari. 
39.O‘nli sanoq sistemasidagi nomanfiy butun sonlarni arifmetik amallarining algoritmi. 
40.O‘nli sanoq sistemasini targ‘ib qilishda M.Xorazmiyning roli. M.Xorazmiy hayoti va ilmiy merosi haqida 
ma’lumot olish. 

---

41.Ikkilik sanoq sistemasining tadbiqi. 
42.Hisoblashning qulay usullari. 
43.Bo‘linish alomatlari. 
44.Yevklid va Eratosfen hayoti va ijodi haqida ma’lumot. 
45.Manfiy son va kasr tushunchasining vujudga kelishi haqida tarixiy ma’lumot. 
46.O‘nli kasrlar va ular ustida arifmetik amallarni bajarish algoritmi. 
47.Taqribiy hisob, absolyut va nisbiy xato, sonlarni yaxlitlash usullari. 
48.Aksiomatik usul. Evklid “Negizlari”. 
49.Planimetriya aksiomalarini takrorlash. Sodda geometrik figuralar ta’riflari, xossalari va alomatlarini 
o‘rganish. 
50.Noyevklid geometriya 
51.Hisoblashga va isbotlashga doir masalalar yechish. 
52.Muntazam ko‘pyoqlilar 
53Ko‘pyoqlilar, ularning turli kesimlarini tasvirlashga oid masalalar yechish. 
54.Miqdorlarning qadimiy va turli xalqlarga oid nostandart o‘lchov birliklari haqida ma’lumot yig‘ish. 
55.Miqdorlarning etalon birliklari kelib chiqishi va saqlanishi haqida ma’lumotlar topish. 
56.Miqdorlar orasidagi bog‘lanish turlari va ularga oid misollar. 
57.Tengdosh va teng tuzilgan figuralar haqida ma’lumot. Yuzalarning nostandart birliklari haqida 
ma’lumotga ega bo‘lish. 
58.Mashhur qadimiy masalalar 
59.Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan nazariy material konspekti, referatlar 
tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi. 4. Mustaqil ta’lim 

 
Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlanadi va uni 
taqdimoti tashkil qilinadi. 
Kurs ishi (loyixasi) tarkibi, ularga qo`yiladigan talablar. 
O`quv rejasida mazkur fandan kurs ishi yozish rejalashtirilmagan 
Talaba mustaqil ishni tayyorlashda muayyan fanning xususiyatlarini hisobga olgan holda quyidagi 
shakllardan foydalanish tavsiya etiladi: 
-
darslik va o`quv qo`llanmalar bo`yicha fan boblari va mavzularini o`rganish; 
-
tarqatma materiallar bo`yicha ma’ruzalar qismini o`zlashtirish; 
-
nazariy material boyica misol va masala yechish,
-
avtomatlfshtirilgan o`rgatuvchi va nazorat qiluvchi tizimlar bilan ishlash; 
-
maxsus adabiyotlar bo`yicha fan bo`limlari yoki mavzulari ustida ishlash; 
masofaviy ta’lim. 
Talabaga mustaqil ishlarning mavzulari beriladi, bu mavzular bo`yicha egallanishi kerak bo`lgan bilim, 
ko`nikma va malakalar, muddati va topshirish shakli aytiladi. Ko`rsatilgan muddatda nazariy material 
konspekti, referati ko`riladi, test yoki savol-javob o`tkaziladi. Amaliy xarakterdagi topshiriqlar yechimi 
ko`rsatiladi va o`xshash misollar yordamida tekshiriladi. 
“ Boshlang`ich matematika kursi nazariyasi” fanidan talabalar bilimini baholash mezoni 
№ 
Nazorat turlari 
Soni
Baho 
Jami ball 
1 
OВ 
1.1.Yozma ish yoki test 
1.2. Yozma ish yoki test 
2 
1 
1 
5 
5 
YaB 
1. Yozma ish (2 ta savol) yoki test 
2.Test (25 ta savol) 
1 
(5x1=5) 
(25x0.2=5) 
5 

---

Boshlang`ich matematika kursi nazariyasi” fanidan baholash mezonlari 
I. Oraliq nazorat. Yozma tarzda o‘tkazilib, unda 3 ta savolga javob berishi so‘raladi.
1.1. Talaba mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikirlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo’llay 
oladi, fanning (mavzuning mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan(mavzu) bo’yicha tasovvurga ega 
deb topilganda -5 (a’lo baho) 
1.2.Talaba mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalgam qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, 
ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan(mavzu) bo’yicha tasovvurga ega deb topilganda -4(yaxshi baho) 
1.3. Talaba olgan biliminiamalga qo’llay oladi fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi 
hamda fan(mavzu) bo’yicha tasovvurga ega deb topilganda -3(qoniqarli)baho 
II. YAKUNIY NAZORAT.
Talaba 5 ta savolga yozma yoki 25 ta test savoliga javob berishi lozim,
2.1.Har bir savolning javobi 1 ball ajratiladi 
2.2.Agar savol mohiyati to‘la ochilgan bo‘lib, mavzu bo‘yicha talaba ijodiy yondoshib, tanqidiy nuqtai nazari bayon qilingan 
bo‘lsa 1,0-0,9. 
2.3.Savolning mohiyati ochilgan, asosiy faktlar bayon qilingan bo‘lsa 0,8-0,7 ball. 
2.4 Savolga javob berilgan, lekin ayrim kamchiliklari bor bo‘lsa 0,6-0,5 ball. 
2.5.Berilgan savolga javoblar juda sayoz va kamchiliklar ko‘p bo‘lsa 0,4-0,3 ball beriladi. 
2.6. 25ta savolning har biri 0,2 ball tizimida baholanadi 
Fan dasturning informatsion-uslubiy ta'minoti 
Mazkur fanni o'qitish jarayonida ta'limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 
qo'IIanilishi nazarda tutilgan. 
-
nazariya mashg'ulotlarning bo'Iimiga tegishli ma'ruza darslarida zamonaviy komputer texnologiyalari yordamida 
prezentatsion va elektron-didaktik texnologiyalardan; 
-
amaliy mashg'ulotlarida ta'limning interaktiv metodlar vositasida va pedagogik texnologiyalaridan foydalanish nazarda 
tutiladi. 
Asosiy va qo‘shimcha adabiyotlar hamda axborot manbalari 
Asosiy darsliklar va o`quv qo`llanmalar
№ 
Muallif 
Adabiyot nomi 
Nashr yili 
Adabiyotning ARMdagi 
shifri 
Adabiyotning ARMdagi 
inventar raqami 
1. 
Abdullayeva 
B.S., 
Rajabov F., Masharipova 
S. 
Oliy matematika 
asoslari. Darslik. 
T.: Iqtisod-
Moliya, 2011. 
392b. 
22.11. 
R15
923.479
2 dona 
2. 
Xamedova 
N.A. 
va 
boshqalar. 
Matematika. Darslik. 
T.: 
Turon-iqbol, 
2007. 310 
22.1. 
YA 73 H 20
U 6550
300 dona 
Qo‘shimcha adabiyotlar: 
1.
SH.MirziyoyevErkinvа fаrovon, demokrаtikО‘zbekistondаvlаtinibirgаlikdа bаrpoetаmiz. Toshkent –“О‘zbekiston” -
2016.56 B.
2.
SH.MirziyoyevBuyukkelаjаgimiznimаrdvа olijаnobxаlqimizbilаnbirgа qurаmiz. Toshkent –“О‘zbekiston” -2016.488 B. 
3.
SH.MirziyoyevTаnqidiytаhlil, 
qаt’iytаrtib-intizomvа 
shаxsiyjаvobgаrlik-
hаrbirrаhbаrfаoliyatiningkundаlikqoidаsibо‘lishikerаk. Toshkent –“О‘zbekiston” -2017.104 B.
4.
Soatov Y.O.“ Matematika ” I , II qism,Toshkent, 1994 y. 
5.
Yunusmetov M, Jurayeva M. Geometriya - 1. 1994.
6.
Nazarov R.N, Toshpo‘latov B.T, Dusumbetov A.F, “Algebra va sonlar nazariyasi”. T.: O‘qituvchi. I qism 1993., II qism 
1995. 
7.
Hikmatov A, Toshmetov T, Karasheva G, “Matematik analizdan mashqlar to‘plami”. T.: O‘qituvchi. 1993. 
8.
Tadjiyeva Z.G. “Matematikadan tarixiy materiallardan foydalanish”. T.: 2003y. 
9.
Herbert Gintis. Mathematical Literacy for Humanists. Printed in the United States of America, 2010. 
10.
William F. Trench. Introduction to real analysis. / Library of Congress Cataloging-in-Publication Data / Trinity University 
San Antonio, TX, USA. 2003. 583 p. (
http://eqworld.ipmnet.ru/ru/library/books/Trench2003en.pdf
). 
Internet saytlari 
1. www. tdpu. Uz 
2. www. pedagog. Uz 
3. www. Ziyonet. uz 
4. www. edu. Uz 
5. tdpu-INTRANET. Ped 

---