O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

11.1. Shiddat ostida siquv
Shiddat — taktik vositaning asosiy m aqsadi — raqibini ketm a-ket 
hujum qilish yo ‘li bilan charchatish, sarosim aga solish, dam olishga 
im kon berm aslik va shu orqali usulni bajarishdir.
Siquv vositalari har tom onlam a boMishi m um kin, ya'ni uni q o ‘l- 
lashda h am m a taktik qobiliyatlarni va kom binatsiyalarni ishga solish 
m umkin.
137

---

Totalniy — um um iy siquvni butunlay bellashuv jarayo nid a faqat- 
gina maxsus chidam lilikka ega b o ‘lgan kurashchilargina olib bora 
oladi.
Siquv taktikasi hozirgi zam on kurashchilarining eng asosiy taktik 
turlaridan hisoblanadi. Agar kurashchida maxsus chidam lilik yetish- 
m asa-chi, degan savol tug‘ilishi m umkin. U nda siquv taktik vositasini 
iskanjaga olish yoki kutish taktik vositasi bilan q o ‘shgan holda olib 
boriladi.
11.2. Iskanjaga olish
Iskanjaga olish taktik vositasining asosiy m aqsadi — raqibga h ar 
xil ushlash y llariga im kon berm ay, natijani saqlab qolish.
Iskanjaga olish taktik vositasini amalga oshirishda har xil raqibni 
m u v o zan atd an chiqarish (o ‘ziga to rtish , o ‘zidan itarish, ushlash 
harakatini alm ashtirish orqali m uvozanatni izdan chiqarish) o ‘ziga 
jalb ctish kabi taktik hollardan foydalaniladi.
Asosan, iskanjaga olish taktikasini chidam li kurashchilar texnikasi 
z o ‘r, am m o jism oniy to m o nd an zaif b o ‘lgan kurashchilarga qarshi 
qoMlashadi.
U n d an tashqari, iskanjaga olingan kurashchi hakam lar ko ‘ziga 
sust harakat qilgan kurashchiga o ‘xshab k o ‘rinadi. Shuning uchun
kurashchilar iskanjadan chiqish yoMini axtarib nim a qiladi? H ar xil 
tayyorlanm agan ushlashlar bilan hujum qiladi va yutqazadi. Iskanjaga 
olish taktikasining alohida o ‘zi m ukam m al emas. Shuning uchun uni 
doim o siquv taktikasi bilan birga olib boriladi.
K o‘p m usobaqalarda shunday kurashni guvohi boMasiz: yutayotgan 
kurashchi iskanjaga olishga harakat qilsa, yutqazayotgan siquv tak- 
tikasini qoMIaydi. Agar birinchi kurashchi siquv natijasida ch idam - 
sizlik qilib, im koniyatni boy bcra boshlasa, darrov o ‘rin alm ashadi. 
Iskanjaga olish taktik vositasi siquv taktik vositasi bilan q o ‘shilgan 
holda ham keladi.
1 1 .3 . Kutish
Kutish taktikasi vositasining asosiy m aqsadi erishilgan baholar 
hisobidan yutuqni qoMdan boy berm aslik va raqibining hujum larini 
qarshi usu llar bilan qay tarish i, kutish tak tik a sin in g vositalariga, 
raqibni o ‘ziga chaqirish, bexosdan hujum qilish, chalgMtish va siqib 
q o ‘yish kabi taktik yo‘llar hisoblanadi.
138

---

Bu yerda ham kutish taktika vositasi xuddi iskanjaga olish kabi 
siquv taktikasi bilan q o ‘shilgan holda keladi.
Siquv taktikasi bilan kutish taktikasi kurash vaqtida ko‘pincha 
alm ashib turadi. Nega? Chunki ko‘p kurashchilar um um iy bcllashuvga 
kuchi yetm asa, o ‘rta -o ‘rtada kutish taktikasini o ‘zgartirishga m ajbur 
b o ‘lishadi va shu bilan biroz dam oladi va fikrni jam laydi, to ‘g ‘rimi? 
Y ana bir to m o n i, h ak am lar k u rashning so ‘ngi d aqiq alarid a ju d a
ham talabchanlik qilishadi va kutuvchi kurashchilam i jazolashlari 
ham m um kin.