Boshqaruv muammosi o'zining rivojlanish jarayonida bir necha

---

•
Boshqaruv muammosi o'zining rivojlanish jarayonida bir necha 
bosqichlardan o‘tgan. Awalida alohida ko‘rsatkichlami (masalan harorat, bosim va 
hokazolami) nazorat qilish masalalari, keyinchalik alohida agregatlami 
rostlash va pirovardida murakkab obyektlami: ko‘p agregatli texnologik 
majmualarni, samolyotlarni avtomatik boshqarishga borib taqaldi. 
Hozirgi vaqtga kelib boshqarish sohasidagi mutaxassislami tashkiliy 
tizimlami boshqarish masalalari qiziqtirmoqda. 
Boshqarish jarayonida «tizim» tushunchasi asosiy bo‘lib, tizim 
deganda bir maqsad bilan uzviy bog‘langan, avtonom holda ishlay 
oladigan elementlar (obyektlar) , to‘plamim tushunamiz. Obyekt va 
elementlar to'plamini tizim deb qarash uchun ular tarkib (mazmun), 
tuzilma (struktura), aloqa, boshqarishga moyillik kabi tushunchalarga ega 
bo‘lmog‘i kerak. 

---

•
Tarkib. Boshqarish tizimlarining mutlaq ko‘pchiligi kirish qismdagi 
resurslar (materiallar va hokazolar) to'plamini bahosi qimmatroq 
bo‘lgan 
chiqish qismdagi resurslar (tovarlar, xizmatlar) to‘plamiga o‘zgartiradi. 
Shuning uchun, bunday tizimlar odamlar, mashinalar, materiallar va 
hokazolar kabi elementlar sinfiga ega bo'lmoq kerak. 
1-rasmda keltirilganidek Xi, X2, Xn lar obyektning kirish 
qismidagi, Yi, Y2, Yn- lar esa obyektning chiqish qismidagi resurslardir. 
•
Tuzilma. Tizimning faoliyati — uni tashkil etuvchi ayrim 
elementlaming funksiyalaridan iborat bo‘lib, bir-birlari bilan uzviy bog 
langan holda boshqarish uchun yo'naltirilgan bo‘ladi. Boshqarishning, 
ma’lum bir vaqt ichidaT hamma funksiyalarini bajaruvchi elementlar 
uning tuzilma (struktura)sini tashkil etadi. 

---

•
Aloqa. Tizimning elementlari bir-birlari va tashqi muhit bilan 
bog'langan (aloqada) bo‘lib, har qanday ta’sirga e’tibor qilish (o'z 
munosabatini bildirish) imkoniyatiga ega boiishi kerak. 
Boshqarish. Tizim oldiga qo'yilgan maqsadlarga ta’sir etuvchi ko‘rsatkichlami 
baholash qobiliyatiga ega bo‘lib, uning ishlash ko'rsatkichlarini yaxshilash 
borasida tuzilmasini, tarkibini, aloqa va boshqarish 
usullarini o'zgartirish qobiliyatiga ega bo'lishi kerak. Yoki boshqacha 
qilib aytganda, tizim moslashishi va o‘z-o‘zini uyushtirish imkoniyatiga 
ega bo'lishi kerak. 

---

---

•
Har qanday boshqarish tizimi boshqarilish jarayoni b layotgan 
boshqarish obyekti (boshqariluvchi tizimcha) va boshqarilish buyruqlarini 
hosil qiladigan boshqaruvchi qurilma (boshqariluvchi tizimcha) dan 
tashkil topadi. 
Kibemetikaning boshqarishga oid qismi nuqtayi nazaridan 
avtomatlashtirishga mo'ljallangan korxonalar (ayniqsa, sanoat korxonalari) 
murakkab majmuaviy kibemetik tizimni tashkil qiladi. Uning murakkabligi 
va majmuaviyligi esa tizimchadan kelayotgan buyruqlami bajarish 
uchun quyidagi elementlami, ya’ni texnik, texnologik, birgalikdagi 
mehnat, ishlab chiqarish buyruq (ta’sir) lami tashkil qiladi. 

---

---

---

---