Samarqand davlat universiteti axborot texnologiyalari

Uskunaviy dastiriy 
ta’minot 
 
Tizimli dasturiy ta’minot 
 
Operasion sistemalar 
va qobiqlar 
 
Xizmat ko’rsatish dasturlari 
 

---

29 
- 
Operatsion sistemalar
- kompyuter va foydalanuvchi o‘rtasida 
muloqot o‘rnatish, kompyuterni va dasturlarni ishini boshqarish uchun 
mo‘ljallangan. Misollar: MS DOS, Windows XP, Vista, Linux, Unix, 
OS/2, Mac X va boshqalar. 
- Fayl menejerlari
- fayl va kataloglar (katalog, direktoriy) ustida 
bir qator amallarni bajarish imkonini beradi - yaratish, o‘chirish, 
nusxa ko‘chirish, nomini o‘zgartirish, ko‘chirish, tahrirlash, ochib 
ko‘rish va hokazo. Misollar: Norton Commander, Dos Navigator, Far 
Manager, Volkov Commander, Total Commander va boshqalar. 
- Antivirus
- kompyuterni viruslardan saqlash va himoyalash, qattiq 
disk, media vositalarni virusga tekshirish va davolash vazifalarini 
bajaradigan dastur. Misollar: Norton Antivirus, NOD32, MacAfee 
Antivirus, Panda Antivirus, DrWeb, Antivirus Kasperskogo va 
boshqalar.
- Arxivator
- kompyuterdagi ma'lumotlarni ixcham shaklga 
keltirish, ya'ni arxivga joylashtirish, chiqarish, yangilash kabi 
vazifalarni bajaradigan dastur. Misollar: ARJ, RAR, ZIP, WinZip, 
WinAce, WinRAR va hokazo.
- 
Tarmoq dasturlari - 
tarmoqlarda kompyuter ishlarini 
boshqarishda asosiy vazifani bajarishadi. 
 
Amaliy dasturiy ta'minot (Aplication program paskage
)
-bu 
aniq bir prеdmеt sohasi bo‘yicha ma'lum bir masalalar sinfini 
yеchishga mo‘ljallangan dasturlar majmuasidir. Kompyuterdan amaliy 
maqsadda foydalanish imkonini beruvchi, masalan matn tayyorlash, 
elektron jadvallar bilan ishlash, Ma’lumotlar bazasini yaratish va 
yuritish, biror fan bo‘yicha o‘rgatish va sinov ishlarini amalga 
oshiruvchi dasturlar, grafik va video axborotlarni qayta ishlash, 
internetdagi Web saytlarni ko‘rish uchun mo‘ljallangan brauzerlar va 

---

30 
shunga 
o‘xshash maqsadlarda ishlatiluvchi dasturlar amaliy 
dasturlardir. Kompyuterlar dasturiy ta’minotining aksariyat qismini 
amaliy dasturlar tashkil etadi: 
- 
Matn muharriri
- matn kiritish, tahrirlash, saqlash va ochish, 
chop etish, matnni formatlash kabi vazifalarni bajaradigan dastur. 
Misollar: MS Word, Lexicon, Wordpad, Notepad va boshqalar.