Samarqand davlat universiteti axborot texnologiyalari

 
 
Mavzu-8. Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar 
bilan ishlash asoslari. Multimedia tushunchasi,texnologiyasi, 
tizimi va imkoniyatlari. Multimediyanong texnik va dasturiy 
ta’minoti. 
 
Reja: 
1.
 
Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar bilan 
ishlash asoslari. 
2.
 
Multimedia tushunchasi, texnologiyasi, tizimi va imkoniyatlari. 
3.
 
Multimediyanong texnik va dasturiy ta’minoti. 
8.1. 
Boshlang’ich ta’limga oid avdio va video axborotlar 
bilan ishlash asoslari
. 
Boshlang'ich ta'lim tizimida yangi pedagogik texnologiyalar, 
shu jumladan, axborot texnologiyalari bilim olish motivini 
rivojlantirishga katta yordam beradi. Axborot texnologiyalari asosida 
tashkil etilgan darslar tashkiliy usullari, o'tkazish metodlariga ko'ra 
o'quvchi ehtiyojiga mos tushishi kerak. Chunki bunday darslar bola 
ruhiyatiga yaqinroq bo'ladi. O'quvchilarning o'quv materiallarini 
o'zlashtirishga bo'lgan qiziqish, xohish va istaklarini qo'zg'atish 
asosida maqsadga erishish motivasiya bo'lib, bu o'qituvchi 
vao'quvchilarning o'zaro ichki yaqinlashuvidir. 
Axborot kommunikatsion texnologiyalar - bu bilim, dalil va 
qonunlarni taqdim etishda barcha imkoniyatlarni o'zida jamlab olgan 

---

193 
usul va metodlar demakdir. Har qanday texnologiya- bu axborot 
texnologiyalari bo'lib, uning negizini ma'lumotlarni qabul qilish va 
qayta ishlash tashkil etadi. 
Boshlang'ich sinf o'qituvchisi o'quv texnologiyasining 
bevosita yetkazuvchisi sifatida, yangiliklardan boxabar bo'lgani holda, 
dars jarayonini qiziqarli olib borishi lozim. 
Boshlang'ich sinflarda axborot texnologiyalaridan foydalanish 
o'quvchilarning kayfiyati,qiziqishlari, hayot tarzi, dunyoqarashi, 
tafakkuri, aqliy va kasbiy ko'nikmalarini namoyon qiladi.Internet 
texnologiyalarining kirib kelishi o'quvchilarga axborot manbalaridan 
foydalanish imkonini beradi, mustaqil ishlar samaradorligini oshiradi, 
ijodkorlik, malaka va ko'nikmalarni egallash va mustahkamlash uchun 
yangi imkoniyatlar beradi, ta'limning yangi shakllari va metodlarini 
amalga oshirishga sharoit yaratadi. 
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining asosiy talablaridan biri 
axborot texnologiyalarini ta'lim jarayoniga keng tatbiq etib, 
o'quvchilarni mustaqil bilim olishga, erkin fikrlashga o'rgatishdan 
iboratdir. 
Boshlang'ich ta'lim jarayonida multimediyadan foydalanish 
o'qituvchiga: 
- darsni zamonaviy tarzda modellashtirish; 
- bilimlarni chuqurlashtirish uchun qo'shimcha ma'lumot va 
axborotlarga ega bo'lish; 
- nazariy va mustaqil ishlashni tayyorlash imkonini beradi. 
Boshlang'ich ta'lim jarayonida multimediyadan foydalanish 
o'quvchilarga: 
- fanga qiziqish uyg'otish, o'z bilimlarini nazorat qilish va 
mustahkamlash; 
- ensiklopedik ko'rinishdagi axborotlarni tezkor olish; 
- mavzuni o'rganishda o'zi uchun qulay bo'lgan tezlik va 
o'zlashtirish darajasini tanlash; 
- zamonaviy axborot - kommunikatsion texnologiyalarga jalb 
qilish, uni egallash va unga doimiy ishlashga bo'lgan ehtiyojni 
shakllantirish imkoniyatlarni beradi. 
Multimedia - bu obyekt va jarayonlarni an'anaviy matn 
shaklida emas, balki fotorasm,video, chizma, animatsiya, ovoz 
yordamida namoyish qilishdir. 
Multimediali darslar quyidagi didaktik masalalarni hal 
qilishga yordam beradi: 

---

194 
- fan bo'yicha asosiy bilimlarni o'zlashtirish; 
- o'zlashtirilgan bilimlar izchilligini ta'minlash; 
-o'z - o'zini nazorat ko'nikmasini shakllantirish; 
- bilim olishga bo'lgan ehtiyojini rivojlantirish; 
- o'quvchilarni o'quv materiali ustida mustaqil ish olib 
borishlarida o'quv – metodik yordam ko'rsatish. 
Boshlang'ich sinflarda fanlarni multimedia texnologiyalari 
asosida 
o'qitish 
kata 
samara 
beradi. 
Buning 
uchun 
esa 
mashg'ulotlarning har bir mavzusi bo'yicha dars ishlanmalari 
yaratilishi lozim. Ana shu ishlanma asosida barcha mavzularga oid 
axborot texnologiyalari vositalari yordamida bayon etilishi lozim 
bo'lgan nazariy va amaliy materiallarning electron taqdimoti shakli 
tayyorlanadi. 
Dars 
ishlanmalariga 
taqdimot 
slaydlar 
tayyorlanib,videoproyektorlar 
orqali 
o'quvchilarga 
tushuntirilsa 
maqsadga muvofiq bo'ladi. Multimediali taqdimot nafaqat matnli va 
ko'rgazmali balki ovozli, animatsiyali bo'lishi o'quvchilartomonidan 
mavzuni mukammal o'zlashtirishda katta ahamiyatga ega bo'ladi. 
Axborot 
- 
kommunikatsiya texnologiyalarining ta'lim 
jarayoniga joriy etilishidan asosiy maqsad - aynan zamonaviy axborot 
muhiti uchun xarakterli bo'lgan o'quv faoliyatlariningyangi turlarini 
yaratishdir. 
Xulosa qilib shuni aytish joyizki, ta'lim-tarbiya jarayonini 
tubdan isloh qilishdan ko'zlangan bosh maqsadimiz- barkamol insonni 
shakllantirish orqali o'z kelajagimizni ta'minlashdan iboratdir. 
Darhaqiqat, kelajagimiz egalari bo'lmish yosh avlodni tarbiyalash, biz 
pedagoglardan ma'suliyat talab qiladi. Ayniqsa, kelajak avlodda 
mustaqil fikrlash, mantiqiy fikr yuritish kabi ko'nikmalarni hosil qilish 
bugungi kun o'qituvchisining asosiy vazifasidir.