Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

3.Озуқа базаси тушунчаси ва озуқа эинларининг 
иқтисодий баҳоси 
 
Чорвачилик маҳсулотларини ишлаб чиқаришни тезкорлик билан 
ўстиришнинг мухим шарти мутахкам озуқа базасининг мавжудлигидир. 
Озуқа базаси
деганда чорвачилик у ёки бу тармоғини ривожлантириш 
учун зарур бўлган, ем-хашак ҳажми ва структураси тушунилади. 
Озуқанинг ҳажми ва структураси, шунингдек, уни ишлаб чиқариш, 
сақлаш ва фойдаланиш ем-хашак ишлаб чиқариш тизимини 
(системасини) ташкил қилади. 
Чорвачилик маҳсулотлари таннархида ем-хашак: 30-35% гача 
қўйчиликда, 
60-65% 
чўчқачилик 
ва 
паррандачиликда 
ташкил 
этади.Чорвачилик ем-хашак(озуқа) базасини мустахкамлашнинг мухим 
шарти экинзорларда ем-хашак ишлаб чиқаришни оқилона ташкил қилиш 
ҳисобланади. 
У қуйидагиларни ўз ичига олади: 
1.Ишлаб чиқаришни тўхтовсиз интенсивлаштириш асосида ем-хашак 
экинлари гектаридан максимал ҳосил олиш; 
2.Барча ишлаб чиқарилган ем-хашакларни ўз вақтида ва сифатли 
тайёрлаш ва уларни тўғри сақлашни ташкил қилиш; 
3.Деҳқончиликнинг нестандарт ва қўшимча маҳсулотларини тўлиқ 
йиғиб-териб олиш, улардан максимал даражада чорвачилик эхтиёжлари 
учун фойдаланиш имконияти; 
4.Тармоққа бириктирилган барча ишлаб чиқариш воситалари ва 
меҳнат ресурсларидан оқилона фойдаланиш. 
Турли озуқа экинлари ва емларнинг, улардаги озуқа элементлари 
мазмунининг бир хил эмаслиги шунингдек, уларни ишлаб чиқаришдаги 
меҳнат ва материал харажатлар миқдорининг турли туманлиги, уларни 
солиштирма комплекс баҳолашда бир қатор кўрсаткичлардан 
фойдаланишни тақозо қилади: 
1.Озуқа экинлари ҳосилдорлиги; 
2.1 га. озуқа экинига тўғри келган озуқа бирлиги ва 
ўзлаштириладиган протейин миқдори; 

---

319 
3.1 ц. емнинг натурада, ем-хашак ва шартли озуқа протейин бирлиги;
4.1 киши/соатига ва бир сўмлик ишлаб чиқариш харажатларига тўғри 
келган ем-хашак ва шартли ем протейин бирлиги; 
5. 1 га.озуқа экинлари майдонига тўғри келган ялпи маҳсулот ва соф 
даромад (фойда) миқдори. 
Қуйидаги формулада шартли озуқа бирлиги ҳисобланади: