3-босқич.
Якуний
15 дақиқа
3.1. Мавзу бўйича якун ясайди, ушбу фанни келгусидаги
касбий фаолиятларидаги ахамиятини очиб беради.
3.2. Мустақил ишни бажариш бўйича тавсиялар беради.
Савол берадилар.
Ёзиб оладилар.
1-илова
Инсерт техникасини қўллаган холда иш юритиш қоидалари
матнни ўкинг.
қаторларига қалам билан белгилар қўйиб, олинган маълумотларни
тизимлаштиринг:
v – мавжуд бўлган билимларга мос келади;
- - ..ҳақидаги билимларга эътироз билдиради;
+ - янги маълумотлар ҳисобланади;
? – тушунарсиз қўшимча маълумот талаб қилинади.
2-
илова
Б/Б/Б (Биламан/ Билишни хохлайман/ Билиб олдим)
1.
«Инсерт» техникасидан фойдаланиб матнни ўқинг.
2.
Олинган маълумотларни тизимлаштиринг – матнга қўйилган белгилар
асосида жадвал қаторларини тўлдириб чиқинг.
т/
р
Мавзу саволлари
Биламан
Билишни
хохлайман
Билиб
олдим
1.
2.
3.
4.
`
ЕР ИШЛАРИ МАШИНАЛАРИ
Ер қазиш машиналари
Экскаваторлар
Ер қазиш–ташиш машиналари
Давр билан
ишлайдиган
Узлуксиз
ишлайдиган
Би
р ч
ўм
ич
ли
тў
ли
қ
бури
ла
ди
ган
Би
р ч
ўм
ич
ли
тў
ли
қ
бури
лма
йди
ган
Эк
ск
ава
тор
теки
сла
ги
чла
р
Зан
жи
рл
и
экскават
ор
ла
р
Ро
то
рл
и
экскават
ор
ла
р
Буль
до
зерла
р
Скр
еп
ер
лар
Қи
ри
б со
чги
члар
(стр
уг мет
атель
)
Гр
ей
дер
ла
р
Ўзиюр
ар
Ти
рка
ма
Ти
рка
ма
гр
ей
де
р
Гр
ей
дер
-
эл
еватор
Авт
ог
ре
йд
ер
ла
р
Кў
нда
ла
нг
ковла
йди
ган
Бў
йла
ма
ковла
йди
ган
Ав
томоби
ль
ша
сси
си
да
Пн
евмо
ғи
лд
и-
ракл
и
Ўр
мал
овч
и
Mex
aн
ик
Ги
др
авл
ик
Эл
еватор
ли
юклану
вчи
Од
ди
й
юклану
вчи
Арқонли
Штангали
Стандарт
ковшли
Мелио-
ратив
ковшли
Юкловчи
ковшли
Драглайн
Грейфер
Тескари
курак
Тўғри
курак
Грунт
зичловчи
машиналар
Статик з
ичловч
и
Динамик
зичловчи
Ўзиюрар
катоклар
Шиббаловчи
машиналар
Металл валикли
Тиркама
катоклар
Пневмғилдиракли
Kulachokli
Pnevmog`ildirakli
Титратувчи
катоклар
Титратувчи
плиталар
Қудуқ қазувчи машиналар
Бурғилаш машиналари
mashinalari
Бурғи-кран машиналар
Ер ишлари машиналари классификацияси
Tebranma elaklar
Tom
to
p
ish
,
q
o
p
lash
va
g
id
roizo
ly
asiy
a ish
lari
u
ch
u
n
Bo`yoq purkagichlar
Bo`yash pultlari
Tebratkichlar
Tekislagichlar
Temir
yotqizgichlar
Beton sirtlarini
ishqalash
Silliqlash
mashinalari
Aralashtirgichlar
Metall qirqish qaychilari
Suvash mashinalari
Ishqalash mashinalari
Shpatlevka surtish
mashinalari
Suv ketkazish mashinalari
Tunikani quritish
Mastikani ko`chirish
Mastikani surtish
O’rama materiallarni yoyish
O’rama materiallarni dumalatish
Гидромеханизация ишлари машиналари
Гидромонитор-
лар
Ер сўрувчи
снарядлар
Комбинацион иш-
ловчи машиналар
Ёрдамчи асбоб -
ускуналар
Сув ва қўйқа
ташувчилар
Ёрдамчи ишлар учун машиналар
Тош йиғгичлар
Текислагичлар
Кундаковлар
Бута қирқгичлар
Ер ишлари машиналари классификацияси
ЕР ИШЛАРИ МАШИНАЛАРИ ҚУЙИДАГИ
ГУРУҲЛАРГА БЎЛИНАДИ:
1.АСОСИЙ(ЕР ҚАЗИШ, ЕР ҚАЗИШ-ТАШИШ)
ИШЛАРНИ БАЖАРИШ МАШИНАЛАРИ.
(БИР ЧЎМИЧЛИ ВА КЎП ЧЎМИЧЛИ ЭКСКАВАТОРЛАР.
БУЛЬДОЗЕРЛАР, СКРЕПЕРЛАР, ГРЕЙДЕРЛАР)
2.ЕРНИ ТАЙЁРЛАШ ИШЛАРИНИ БАЖАРАДИГАН
МАШИНАЛАР.
(ЮМШАТГИЧЛАР, БУТАКЕСКИЧЛАР, КУНДА
КАВЛАГИЧЛАР)
3.ЗИЧЛАШ ИШЛАРИНИ БАЖАРАДИГАН
МАШИНАЛАР.
(ЗИЧЛАГИЧЛАР, ШИББАЛАГИЧЛАР)
4.ГИДРОМЕХАНИЗАЦИЯ ВОСИТАЛАРИ
(ЗЕМЛЕСОСЛАР, ЗЕМСНАРЯДЛАР,
ГИДРОМОНИТОРЛАР)
БУЛЬДОЗЕР
ТИРКАМА ВА ЎЗИЮРАР СКРЕПЕРЛАР
АВТОГРЕЙДЕР
•
ЭКСКАВАТОРЛАР
ЎЗИ ЮРАР ЕР ҚАЗИШ МАШИНАЛАРИ БЎЛИБ,
УЛАР ГРУНТНИ ҚАЗИШ ВА УНИ БИР ЖОЙДАН ИККИНЧИ ЖОЙГА
СУРИШ УЧУН ХИЗМАТ ҚИЛАДИ. УЛАР ИШ ЖИҲОЗИ МАЪЛУМ
СИҒИМГА
ЭГА
БЎЛГАН
ЧЎМИЧДАН
ИБОРАТ
ЦИКЛЛИ
ИШЛАЙДИГАН БИР КОВШЛИ ЭКСКАВАТОРЛАРГА ВА КЎП
ЧЎМИЧЛИ, КУРАКЛИ ВА ФРЕЗАЛИ (ЧЎМИЧСИЗ) ИШ ЖИҲОЗИГА
ЭГА БЎЛГАН УЗЛУКСИЗ ИШЛАЙДИГАН ЭКСКАВАТОРЛАРГА
БЎЛИНАДИ.
•
БИР ЧЎМИЧЛИ ЭКСКАВАТОРЛАР
ИШНИ АЛОҲИДА, КЎП МАРТА
ТАКРОРЛАНАДИГАН ЦИКЛЛАР БИЛАН БАЖАРАДИ, БУНИНГ
НАТИЖАСИДА ЕРНИ ҚАЗИШ ВА УНИ СИЛЖИТИШ ЖАРАЁНИ
АЛОҲИДА ВА КЕТМА-КЕТ БАЖАРИЛАДИ. ИШ ЖАРАЁНИДА
МАШИНА ВАҚТ-ВАҚТИ БИЛАН НАВБАТДАГИ ГРУНТ ҲАЖМИНИ
ИШЛАШ УЧУН ЖОЙИДАН ЖИЛИБ ТУРАДИ.
•
УЗЛУКСИЗ ИШЛАЙДИГАН ЭКСКАВАТОРЛАР
ЭСА ГРУНТНИ
КАЗИШ ВА УНИ СИЛЖИТИШ ЖАРАЁНИНИ БИР ВАҚТНИНГ
ЎЗИДА ВА УЗЛУКСИЗ БАЖАРАДИ.
Бир чумичли
эксковаторлар
Харакатланиш
курилмаси
гидравлик
одимловчи
Тугри
чумичли
Драг-
лайн
Тескари
чумичли
Грей-
фер
занжирли
пневмо-
гилдиракли
механик
Иш жихозини
бошкариш
усули
Иш
ускунасининг
тури
ТЎҒРИ ЧЎМИЧЛИ
ЭКСКОВАТОР
Тескари чўмичли
эксковатор
Юклагич ишчи
жихозли
эксковатор
Грейфер ишчи
жихозли
эксковатор
ДРАГЛАЙН ИШ ЖИҲОЗЛИ БИР ЧЎМИЧЛИ ЭКСКОВАТОР
•
ТЎЛИҚ БУРИЛАДИГАН
ГИДРАВЛИК ЮРИТМАЛИ
БИР ЧЎМИЧЛИ
ЭКСКАВАТОР ИШ
УСКУНАЛАРИНИНГ
КОМПЛЕКТИ.
1-ХАРТУМ;2-ХАРТУМНИ
ЎРНАТИШ ЖОЙИ
(НАДСТАВКАСИ); 3-ҚИСҚА
(КАЛТА) ТИРСАК; 4-ЧЎМИЧ
ЮРИТМАСИ ТОРТГИЧИ; 5-
УЗУН ТИРСАК; 6-
ГИДРОЦИЛИНДР ШТОКИНИ
УЗАЙТИРГИЧ; 7,8,17,19,20-
ГРЕЙФЕР ЧЎМИЧИНИНГ
ОСМАСИ; 9,10,11,12-ТЕСКАРИ
ЧЎМИЧЛАР; 13-ИЛГАК
ОБОЙМАСИ; 14-ЮМШАТКИЧ;
15-КЮВЕТ ВА КАНАВ
(АРИҚЧА)ЛАР ҚАЗИШ УЧУН
ЧЎМИЧ; 16-ГИДРАВЛИК БУРҒИ;
18,21-ГРЕЙФЕР ЧЎМИЧЛАРИ;
22-ГРЕЙФЕРЛИ ТУТГИЧ.
ЭО
-4124
А ЭКСКОВАТОР
-
ЮКЛАГИЧ
Бир чўмичли қурилиш экскаваторлари.
Бу
экскаваторларга сиғими 0,25...4 м3 бўлган бир
чўмичли турли хил алмаштириладиган иш
жиҳозларига эга бўлган универсал экскаватор-
лар киради. Улар I—IV категорияли грунт-ларда
ер қазиш
ишларини бажариш учун хизмат
қилади.
Кўплаб
(40
хилгача)
бир-
хиллаштирилган
алмаштириладиган
иш
жиҳозлари ҳисобига улар юклаш-тушириш,
ўрнатиш, устун қозиқ қоқиш, текислаш, тозалаш
ва бошқа ишларни ҳам бажара олади.
соат
м
K
K
n
q
П
Р
Ю
H
T
/
,
60
3
)
(
)
(
Т
=
;
60
Ц
t
n
=
Бир чўмичли экскаваторнинг иш унумдорлиги қуйидаги
формула бўйича аниқланади:
Бу ерда:
q – чўмичнинг ҳажми,м3. Кт - чўмичнинг тўлдириш
коэффициенти, Кю – грунтнинг юмшалиш коэффициенти,
n
–
бир минутдаги техник цикллар сони,
Бир циклнинг давомийлиги:
t
ц
= t
к
+ t
бур
+ t
бўш
+ t
бур
, сек
БИР ЧЎМИЧЛИ ГИДРАВЛИК ЮРИТМАЛИ ЭКСКАВАТОРНИНГ ТУЗИЛИШИ
ЭКСКА
-
ВАТОР
ИШ
ЖИҲОЗИ
-
НИНГ
ТУРИГА
ҚАРАБ
ИШ
БАЖА
-
РИШ
УСУЛ
-
ЛАРИ
ГИДРАВЛИК ЭКСКАВАТОРЛАРНИНГ АЛМАШАДИГАН ИШ ЖИҲОЗЛАРИ
: 1…4
-
ТУРЛИ СИҒИМГА ЭГА
БЎЛГАН ТЕСКАРИ ВА ТЎҒРИ ЧЎМИЧЛАР
; 5
ВА
6 -
ДРЕНАЖ ВА ЭНСИЗ ҲАНДАКЛАР УЧУН ЧЎМИЧЛАР
; 7
ВА
8 -
ТЕКИСЛАШ ВА
ТОЗАЛАШ ИШЛАРИ УЧУН ЧЎМИЧЛАР
; 9
ВА
10 -
ЧУҚУРЛАР ҚАЗИШ ҲАМДА
КАТТА БЎЛАКЛИ МАТЕРИАЛЛАР ВА ТОШЛАРНИ ЮКЛАШ ИШЛАРИ УЧУН ИККИ ЖАҒЛИ ГРЕЙФЕРЛАР
; 11,
12, 13 -
КАТТА СИҒИМГА ЭГА БЎЛГАН
ЮКЛАШ
ИШЛАРИ ЧУН ЧЎМИЧЛАР
; 14 -
БУЛЬДОЗЕР
АҒДАРГИЧИ
; 15 -
ҚУВУР ВА ЁГОЧЛАР УЧУН ҚАМРАГИЧ
; 16 -
КРАН ОСМАСИ
; 17
ВА
18 -
БИР ВА КЎП
ТИШЛИ ЮМШАТГИЧЛАР
; 19
ВА
20 -
ГИДРАВЛИК ВА ГИДРОПНЕВМАТИК БОЛҒАЛАР
ИШ ЖИҲОЗИ МЕХАНИК
БОШҚАРИЛАДИГАН ЭКСКАВАТОР
•
ТУПРОҚ ИШЛАРИНИ САМАРАДОРЛИГИНИ
ОШИРИШНИНГ ИСТИҚБОЛЛИ ЙЎНАЛИШЛАРИДАН
БИРИ
-
УЗЛУКСИЗ ИШЛАЙДИГАН ЮҚОРИ
УНУМДОРЛИККА ЭГА БЎЛГАН ЕР ҚАЗИШ
МАШИНАЛАРИНИ ЯРАТИШ ВА БОРЛАРИНИ ИШ
ЖИХОЗЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ОРҚАЛИ
АМАЛГА ОШИРИШ МУМКИН
.
•
БУТУН ИШ ВАҚТИ ДАВОМИДА УЗЛУКСИЗ ИШЛАБ
ГРУНТ КАВЛАЙДИГАН ЭКСКАВАТОРЛАР
-
УЗЛУКСИЗ
ИШЛОВЧИ ЭКСКАВАТОРЛАР ДЕБ АТАЛАДИ
.
•
УЗЛУКСИЗ ИШЛОВЧИ ЭКСКАВАТОРЛАР
ЁРДАМИДА БИР ЎТИШДА БЕРИЛГАН ПРОФИЛДАГИ
ҚАЗИЛМАНИ КАВЛАШ МУМКИН
ЭТЦ
- 406
А РУСУМЛИ ДРЕНАЖ ҚУРУВЧИ
МАШИНАНИНГ УМУМИЙ КЎРИНИШИ
ЭТЦ
-252
ЭКСКАВАТОРИ
224А роторли
ҳандак ковлаш экскаватори
Роторли иш жиҳозининг юритмаси қуввати
,
.
p
П
п
р
к
ж
и
N
N
N
N
N
+
+
+
=
кВт
бу едра
П
п
р
к
N
N
N
N
,
,
,
-тегишли равишда тупроқни
(чўкинди) кавлашга, тупроқни отиш (разгон) га,
лопаткаларга
ишқаланишга
ва
тупроқни
кўтаришга кетган қувватлардир, кВт;
р
-роторнинг Ф.И.К.
р
=0,7…0,8.
)
(
)
(
т
06
,
0
ю
р
т
н
z
К
К
n
q
П
=
ц
ц
z
Т
V
n
=
60
Кўп чўмичли экскаваторнинг техник иш унумдорлиги
қуйидаги формула бўйича аниқланади (м
3
/соат):
Пт-техник иш унумдорлик, м
3
/соат;
q-чўмич сиғими литр ҳисобида;
n
z
-чўмичнинг бир минутдаги юкдан бўшатилиш сони, мин
-1
;
занжирли иш жиҳозлари учун
роторли иш жиҳозлари учун
n
z
=Z
к
.
N
р
, га тенг.
Vц - занжирли чўмичнинг тезлиги, м/с; Тц – чўмичнинг одими, м;
Zк – ротордаги чўмичлар сони; Nр – роторнинг айланиш тезлиги, мин
-1
;
Кн(т), Кр(ю) – тегишли равишда чўмичнинг ҳажмдан фойдаланиш ва
грунтнинг юмшатилиш коэффициентлари.
КЎНДАЛАНГИГА КОВЛАЙДИГАН ЗАНЖИРЛИ ВА УЗЛУКСИЗ КОВЛАЙДИГАН
РОТОРЛИ ЭКСКАВАТОРЛАРНИИГ КОНСТРУКТИВ СХЕМАЛАРИ
МАВЗУ БУЙИЧА ЎЗ-ЎЗИНИ ТЕКШИРИШ
САВОЛЛАРИ
1.Ер ишлари машиналари тўғрисида айтиб беринг.
2.Бир чўмичли экскаваторлар тўғрисда айтиб беринг.
3. Кўп
чўмичли экскаваторлар тўғрисда айтиб
беринг.
4.
Бир чўмичли экскаваторларнинг асосий иш
жиҳозларини айтиб беринг.
5.Куп
чумичли
экскаваторларнинг
классификациясини айтиб беринг.
Тавсия этиладиган адабиётлар
1. С.Т.Вафоев ва бошқ.Қурилиш ва мелиорация
машиналари. Тошкент:, 2013, 426 б.
2. В.В.Суриков и др.Строительные машины для
механизации мелиоративных работ.М:,1991,463 с.
3.Т.У.Усмонов, С.Т.Вафоев. Мелиорация - .қурилиш
машиналари. Тошкент, Чўлпон,2007й. 240б.
4.Т.У.Усмонов,Н.К.Усманов. Қурилиш машиналари.
Тошкент, 2011й. 376 б.
5.Т.У.Усмонов,Б.С.Мирзаев, А.У.Атажанов. Сув
хўжалиги индустрия машиналари,Тошкент,2013 й.
6.С.Т.Вафоев. Мелиорация машиналари. Тошкент,
2013й.
.
Do'stlaringiz bilan baham: |