M. A. Raxmatullayev, B. I. Ganiyeva

Nazorat savollari: 
1.
EBSCO information services ma’lumot bazalari qaysi fan sohalarini 
o‘z ichiga oladi?
2.
Elektron resurslarning eng mashhur ishlab chiqaruvchilari qaysilar?
3.
Oxford University Press nashriyoti resurslarining o‘ziga xos 
imkoniyatlari qanday?
4.
O‘zbekistonda 
elektron 
resurslarni 
jahon 
miqyosida 
ishlab 
chiqaruvchilarning qaysilari mashhur? 
5.
Fundamental fan sohalari bo‘yicha ma’lumot bazalaridan qaysi 
nashriyotlar foydalanishga imkon beradi?
6.
WOS Thomson Reuters ma’lumot bazalarini jahon nashriyotlari va 
elektron resurslarning integratorlaridan farqi nima?
7.
Biznes va moliya bo‘yicha axborotlarga qaysi ma’lumot bazalaridan 
ega bo‘lish mumkin?
8.
Qaysi ma’lumot bazalaridan axborotlashtirish va kutubxonashunoslik 
bo‘yicha ma`lumotlarga ega bo‘lish mumkin?
9.
ProQuestning qanday spetsefik ma’lumot bazalari mavjud?
10.
Emerald kompaniyasining muhim resurslari haqida ma’lumot 
bering.
11.
CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS kompaniyasining muhim 
resurslari haqida ma’lumot bering. 
12.
NATURE PUBLISHING GROUP kompaniyasining eng asosiy 
resurslari haqida axborot bering. 

---

117 
4.KUTUBXONA KONSORSIUMLARI 
 
4.1.Kutubxona konsorsiumlarining maqsad va vazifalari, 
afzalliklari
 
Kutubxonalar 
imkoniyatini 
birlashtirish 
ularning 
individual 
imkoniyati va faoliyatlariga nisbatan ancha ko‘p narsalarni berishi 
mumkin. Odatda, konsorsiumlar o‘xshash maqsad va vazifalarga ega 
bo‘lgan tashkilotlar orasida strategik hamkorlar sifatida shakllanadi va 
umumiy zaxiralardan birgalikda foydalanishga harakat qiladilar. 
Ko‘pgina konsorsiumlar elektron axborot zaxiralarini patent olishga 
(litsenziyalashga) qaratilgan bo‘lishiga qaramasdan, konsorsiumning 
ko‘pgina boshqa dasturlari va xizmatlari mavjudki, ular konsorsium 
a’zolarining imkoniyatlarini yetarli darajada oshirishi mumkin. Ma’lum 
bir konsorsium ko‘radigan foyda asosan konsorsiumning tashkil 
qilinishiga, dasturga va xizmat ko‘rsatishlariga bog‘liq bo‘ladi. 
Konsorsium samaradorligining asosiy ko‘rsatkichlari quyidagilar 
hisoblanadi:
Hamkorlikni va zaxiralardan birgalikda foydalanishni kengaytirish. 
Konsorsium ma’lum ishlarini birgalikda bajarilishiga, uning natijasidan 
samarali foydalanishga, birgalikda malakali tekshiruvlarni amalga 
oshirishga, har xil zaxiralardan birgalikda foydalanishga imkon beradi. 
Bu esa quyidagilarda o‘z ifodasini topadi:

Bir xil amallar takrorlanishini oldini olish uchun umumiy harakat, 
dastur va xizmatlarni yaxshi tashkil qilish; 

Hamkorlikda tekshiruvlar o‘tkazish va uning natijasidan birgalikda 
foydalanishga imkon berib, lokal kutubxona boshqaruvini yaxshilash. 
Bu boshqa holatlar bajarilmasligi yoki vaqtning qisqa oralig‘i uchun 
zarur bo‘lishligi mumkin;

Kutubxonalararo kelishuvlar, o‘zaro qarz berib turishlarni yo‘lga 
qo‘yish va yig‘ma elektron katalog orqali kutubxona zaxiralaridan 
birgalikda foydalanishini yaxshilash. 
Elektron axborotlarni sotib olishni va umumiy axborot zaxiralari 
bilan kutubxona boshqaruvini yaxshilash. Konsorsium o‘z a’zolarini 
sotib olish imkoniyatlarini yetarli darajada oshirib yuborishi mumkin. 
Bu quyidagilarda ifodalanadi: 

Xarid qilinadigan axborot birligi narxini pasaytirib, shu narxga 
yoki kamroq narxga ko‘p miqdordagi axborot (misol uchun, ko‘p 
miqdordagi jurnallar) bilan ta’minlanish imkoniyati; 

---

118 

Kutubxonaning o‘z kuchi bilan erishishiga nisbatan taqqoslaganda 
elektron axborotlarni standart litsenziyalashning qulay sharoitlari; 

Konsorsium a’zolarining milliy axborot zaxiralariga xalqaro
kirishni kengaytirish; 

Bosma va elektron kutubxona kolleksiya (ma’lumot bazasi) 
yaratish va ulardan birgalikda foydalanish uchun qulay boshqaruv; 

Ancha nozik narx-navo siyosati imkoniyatining kengayishi; 

Vositachilarsiz, nashriyotlar bilan bevosita ishlash hisobiga 
xarajatlarni kamaytirish; 

Alohida kutubxonalar olishi mumkin bo‘lmagan maslahat va 
yo‘riqnomalar olishning qonuniy shakl va vositalariga kirish 
imkoniyatini ta’minlashi.