T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

 

---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 7 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
ASOSIY QISM 
Kirish 
 
Ilmiy texnik taraqiyotning rivojlanishi va muhandislik beqiyos 
qobliyatlarining shakllanishida fizika fanining o’rni. Dunyo olimlari 
qatorida buyuk allomalarimizning tabiiy fanlarga qo’shgan hissalari 
sezilarli ekanligi barchaga ma’lum. Fizika fanining muhim ajralmas 
bo’limlari 
haqida 
tushunchalar 
(mexanika, 
molekulyar 
fizika, 
termodinamika va statistik fizika, elektromagnetizm, optika, tebranishlar 
va to’lqinlar, atom, yadro va elementar zarralar fizikasi, zamonaviy fizika 
asoslari). Fizik kattaliklarning o’lchov birliklari, ularni Xalqaro birliklar 
tizimi (XBT)da olib borilishi hamda asosiy fizik kattaliklarning standart 
namunalari haqida. 
Moddiy nuqta kinematikasi 
 
Sanoq tizimi. Fazo va vaqt. Fizikaviy modellar. Moddiy nuqta va 
qattiq jism to’g’risida tushunchalar. To’g’ri chiziqli tekis harakat, aylana 
bo’ylab harakatdagi chiziqli, burchak tezliklar va tezlanishlar, egri 
chiziqli harakatdagi tangensial va normal tezlanishlar. *Aylanma va 
ilgarilanma 
harakatning 
kinematik 
xarakteristikalari 
orasidagi 
bog’lanishlar
1
. 
Moddiy nuqtalar tizimi va ularning dinamikasi, saqlanish 
qonunlari 
 
Inersial sanoq tizimlari, kuch, massa, harakat miqdori haqida. Nyuton 
qonunlari. Harakat tenglamalari. Mexanikada klassik va relyativistik
nisbiylik prinsiplari, Galiley va Lorens almashtirishlari. *Fizik 
qonuniyatlari va kataliklarini relyativistik vaziyatdagi o’zgarishlari. 
Inersiya, inersiya momenti, kuch momenti, harakat miqdori 
momenti. *Harakat miqdori momentining saqlanish qonuni.
*Mexanik energiya, ish va quvvat. Kinetik va potensial energiyalar. 
*Mexanikada energiyaning saqlanish qonuni.