Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги денов тадбиркорлик ва педагогика институти

Ташқи иқтисодий фаолият миллий банки 
экспорт-импорт операцияларини бевосита 
амалга оширувчи корхона ва муассасаларга кредит беради, қўшма корхоналарга кредит 
беришда қатнашади, йиғма валюта режасининг ижросини, валюта ресурсларидан тежаб 
фойдаланишини назорат қилади, шунингдек, ташқи иқтисодий операцияларга оид ҳисоб- 
китобларни ташкил қилади ва амалга оширишни таъминлайди. 
Тижорат банклари тизимида тор ихтисослашуви бўйича инвестицион ва ипотека 
банкларини ажратиб кўрсатиш лозим. 
Инвестицион банклар 
– махсус кредит муассасалари бўлиб, облигация ҳамда қарз 
мажбуриятларининг бошқа турларини чиқариш йўли билан узоқ муддатли ссуда капиталини 
жалб қилади ва уларни мижозлар (асосан, давлат ва тадбиркорлар) га тақдим қилади. 
Инвестицион компаниялар 
ўзларининг қимматли қоғозларини чиқариш йўли билан 
ҳуқуқий инвесторлар пул ресурсларини тўплайди ва уларни корхона (миллий ва чет эл)лар 
акция ва облигацияларига жойлаштиради. Бундай компаниялар тўлиқ инвесторлар 
манфаатини ифодалайди ва уларнинг асосий мақсади қўйилган капитал ҳисобига фойда 
олишҳисобланади. 

---

“Иқтисодиёт назарияси" фани
 
Ўқув-услубий мажмуа
 
240 
Ипотека банклар 
– бу кўчмас мулк (ер ва иншоот) ҳисобига узоқ муддатли ссуда 
беришга ихтисослашган кредит муасасалари. Ипотека банкининг ресурслари ўзларининг 
ипотека облигациялари ҳисобига шаклланади. Олинган ссудадан уй-жой ва бошқа иншоотлар 
қуриш, корхоналарнинг ишлаб чиқариш қувватларини кенгайтириш учун фойдаланилади. 
Республикамизнинг барча ҳудудларида тижорат банкларининг тармоқлари янада 
кенгайиб, 2016 йилнинг 1 январь ҳолатига банкларнинг филиаллари сони 854 тага етди. 
Банк муассасаларини аҳоли зич жойлашган манзиллар ҳамда ишлаб чиқариш 
ҳудудларига яқинлаштириш мақсадида тижорат банкларининг 4295 та мини-банки ва махсус 
кассалари ташкил этилган бўлиб, шуларнинг 2221 таси қишлоқ жойлардаги аҳоли ва фермер 
хўжаликларига сифатли банк хизматларини кўрсатиб келмоқда. 
Ўзбекистон Республикаси Президенти 2017 йил 24 январдаги ““Ўзагроэкспортбанк” 
акциядорлик тижорат банкини ташкил қилиш тўғрисида”ги ПҚ-2740-сонли Қарорига 
мувофиқ янги банк барпо этилди. Унинг асосий мақсади Экспорт қилувчи ташкилотларни 
молиявий қўллаб-қувватлаш, мева-сабзавот маҳсулотларининг экспорт имкониятларини 
самарали ва барқарор ривожлантиришни таъминлаш, агросаноат маҳсулотлари ишлаб 
чиқарувчилар ва аҳоли учун янада қулай шарт-шароитлар яратиш ҳамда уларга кенг 
кўламдаги банк-молия хизмат турларини кўрсатиш бўлиб ҳисобланади. 
“Экспорт қилувчи ташкилотларни молиявий қўллаб-қувватлаш, мева-сабзавот 
маҳсулотларининг экспорт имкониятларини самарали ва барқарор ривожлантиришни 
таъминлаш, агросаноат маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилар ва аҳоли учун янада қулай шарт- 
шароитлар яратиш ҳамда уларга кенг кўламдаги банк-молия хизмат турларини кўрсатади”
1
.