Aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati



Download 1,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet126/156
Sana22.06.2021
Hajmi1,65 Mb.
#73381
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   156
Bog'liq
Adabiyot 7(@Kitob ulashaman bot)

Savol  va  topshiriqlar:


316
6. Cholning  ellikboshiga  pul  berganligi  sababini  tushun ti -
ring. U so‘ramagandi-ku?
7. Hikoyadagi  asosiy  qahramonning  Qobil  bobo  deb  atali-
shiga e’tibor qildingizmi? Bu nomda biror yashirin ma’no 
bormi?
8. Hikoya  nima  uchun  «O‘g‘ri»  deb  nomlangan?  O‘g‘ri  de-
ganda  muallif  kimlarni  ko‘zda  tutgan  deb  o‘ylaysiz?
DAHSHAT
Yaqin ikki haftadan beri ko‘z ochirmayotgan kuzak shamo -
li yaydoq daraxtlar shoxida chiyillaydi, g‘uvullaydi; tomlarda 
vishillaydi,  yopiq  eshik  va  darchalarga  bosh  urib  uf  tortadi.
Bunday  kechalarda  odamzod  qo‘ymijoz,  g‘uj  bo‘lib  va 
nimanidir  kutib  jimgina  o‘tirishni  xohlab  qoladi.
Olimbek  dodxoning
1
  sakkiz  xotini  katta  kundosh  Nodir-
mohbegimning  uyiga  yig‘ilib,  sandal  atrofi da  o‘tirishar  edi. 
Dodxo har kecha tarovih namozidan keyin halqaga
2
 qolar edi, 
bu  kecha  erta  qaytdi.  Hamma  to‘zidi:  xotinlardan  biri  salla-
sini  oldi,  biri  chakmoniga  qo‘l  uzatdi,  biri  mahsisini  tortgani 
chog‘landi... Kundoshlarning eng kichigi – bu dargohga tush-
ganiga besh oygina bo‘lgan kelinchak – ganjiravonlik Unsinoy 
chilim solib tutdi. Dodxo chilimni bir marta, lekin juda qattiq 
tortdi-yu, yasov tortib turgan xotinlariga e’tibor qilmay, to‘rga 
o‘tdi va darchani jindakkina qiya qilib, bir ko‘zi bilan tashqa-
riga qaradi. Shamol goh och bo‘riday uvullar, goh o‘lim chan-
galiga tushgan mushukday pixillar, vag‘illar, hech narsa-hech 
narsa  ko‘rinmas  edi.
Dodxo darchani zichlab yopdi, joyiga borib tasbeh o‘girishga 
kirishdi. Uning barmoqlari tasbeh donalarini tez-tez o‘girayotgan 
bo‘lsa ham, qulog‘i guvullayotgan sha molda, xayoli go‘ristonda 
edi: «Hozir  go‘riston  qanaqa  vahimali  bo‘lsa  ekan...»
1
 Dоdxо – ariza qabul qiluvchi amaldоr, mingbоshi.
2
 Halqa – tarоvih namоzi qatnashchilarining оmmaviy qur’оn-
xоnlik marоsimi.


317
O‘zbek go‘ristoni o‘zi xunuk, buning ustiga, go‘riston haqi-
da aytilmagan xunuk gap, to‘qilmagan vahimali mish-mish gap 
qolgan  emas.  Haqiqatan,  bunday  kechalarda  go‘ris ton  esiga 
tushgan har qanday odam, ayniqsa, dodxo singari payg‘ambar 
yoshidan  oshib,  kafanligini  sandiqqa  solib  qo‘ygan  kishi 
o‘lishdan ham ko‘ra go‘ristonda yotishni o‘ylaganida tiligacha 
sovuq ter chiqaradi.
Dodxo go‘riston xayolini boshidan chiqarish uchun tas-
behni  qo‘yib,  undan  bundan  gapirgan  bo‘ldi,  lekin  hech 
kim bu gaplarga gap ulamadi.
Shamol bir xuruj qilganida nimanidir keltirib darchaga urdi. 
U  narsa  darchani  tirmalaganicha  sidirilib  pastga  tushib  ketdi. 
Hamma  o‘tirgan  yerida  go‘yo  bir  qarich  cho‘kkanday  bo‘ldi 
va tin olmay bir-biriga qaradi. Dodxo xotinlariga, ulardan ham 
ko‘ra o‘ziga taskin berish uchun o‘rnidan turib, darchaning bir 
tomonini ochdi. Darchadan kirgan shamol osma chiroqni lipil-
latdi, tebratdi. Dodxo  pastga  qaradi  va  suyunib  ketganday:
–  Bo‘yra,  bo‘yra  ekan!  –  dedi  va  darchani  zich  yopib, 
yana  joyiga  o‘tirdi.
Bo‘yra  odatda  tobutga  solinadigan  bo‘lganidan,  dodxo ning 
ko‘z oldiga odamlarning yelkasida lapanglab ketayotgan tobut-
ni keltirdi. Tobut esa yana go‘ristonni eslatdi, go‘riston haqida 
bolaligidan  qulog‘ida  qolib  kelgan  vahimali  gaplarni,  hodisa-
larni  jonlantirib  yubordi.  Dodxo  bu  xayollarni  yengish  uchun 
go‘riston vahimalaridan o‘zi so‘z ochdi va ikki og‘iz gap-
ning  birida  o‘zining  dovyurakligini  xotinlariga,  ulardan 
ham ko‘ra o‘ziga  pisanda  qila  ketdi.
Gapdan  gap  chiqib  Nodirmohbegim  bir  voqeani  aytib 
berd i.
– Bola edim. Rahmatli dadam gap yer edilar. Bir meh -
monxona yigit... Mana shunaqa shamol kechasi ekan. «Hozir 
kim  go‘ristonga  borib,  Asqar  ponsotning
1
  go‘riga  pichoq 
sanchib  keladi?»  –  degan  gap  bo‘lipti.  Shunda  bir  kishi 
pichog‘ini  qinidan  sug‘urib:  «Men  sanchib  kelaman»,  – 
depti.  Bitta  qo‘ydan  garov  bog‘lashib  yo‘lga  tushipti.  Jo‘-
1
 Pоnsоt – askarbоshi, qo‘rbоshi.


318
ralari  hali  kutishar  emish  –  yo‘q,  hali  kutishar  emish  – 
yo‘q; tong otipti, uyida ham yo‘q emish; go‘ristonga borib 
qarashsa,  Asqar  ponsotning  go‘ri  oldida  o‘lib  yotgan 
emish! Bechora go‘rga pichoq sanchganida etagini qo‘shib 
sanchgan  ekan,  qaytay  desa  etagidan  birov  tortganday 
bo‘lgan-da...
Hammaning  eti  jivillashib  ketdi.  Uzoq  jimlikdan  ke -
yin  Unsin  yonida  o‘tirgan  kundoshiga shivirlab:
–  O‘lsin,  nokas  odam  ekan,  bitta  qo‘yni  deb...  Koshki 
ar ziydigan narsa bo‘lsa!.. – dedi.
Bu  gapni  dodxo  eshitib  qoldi.  Uning  nafsoniyati 
qo‘zg‘adi.  Dodxoday  odam  go‘riston  deganda  tizzasi  qal-
tirasa,  birov  «olamga  podsho  qilaman»  degan  taqdirda 
ham  bormasa,  borolmasa-yu,  bu  qiz  mushtday  boshi  bilan 
«arziy digan narsa bo‘lsa, men boraman», – desa!
Dodxo g‘ashi kelib Unsinni masxara qildi:
– Obbo, tegirmonchining qizi!.. Bitta qo‘yni nazarlari il-
maydi! Nechta qo‘y bo‘lsa, arzir edi? Sen o‘zing o‘nta qo‘y 
bersam,  pichoq  sanchib  kelasanmi?  Yuzta  qo‘y,  davlatim -
ning yarmini bersam borasanmi?
Unsinoy bozvantidagi
1
 tangalarni o‘ynab:
–  Menga  davlat  kerak  emas,  davlat  kerak  bo‘lsa,  borar 
edim, – dedi.
Bu gap dodxoga tegib ketdi.
– Nima kerak?
Unsin  indamadi.  Dodxoning  savoli  javobsiz  qolishi 
mumkin emas edi. Shuning uchun bittasi gunoh qilsa, hamma-
si baravar kaltak yeydigan kundoshlar Unsinni turtkilash di.
 – Javob  bersang-chi!
 – Tildan  qoldingmi?!
 Yonida o‘tirgan kundoshi biqiniga ikki-uch marta turtgan-
dan  keyin  Unsin  boshini  ko‘tarib,  balo-qazoday  tikilib  turgan 
dodxoga  bir  ko‘z  tashladi-yu,  yana  boshini  egib,  lekin  dadil 
javob berdi:
1

Download 1,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish