Қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш

4. Болалар фолъклор қўшиқлари ва рақс ҳаракатлари. 
 
Ўзбеклар болалар фолъклорига оид асарларни бир неча асрлар олдиноқ 
ҳозирги замон педагогикаси талабларини ҳис етгандек яратганлар. Аслида халқ 
бу талабларни ўзича ҳисобга олган. Педагогика фани эса уларни кейинчалик 
кашф қилган. Хусусан болалар учун яратилган асарларнинг тили содда,мазмуни 
эса есда қоладиган бўлиши лозим. Шунингдек бу асарлар албатта тарбиявий 
аҳамият касб етгани ҳолда, болаларда, халқига, ватанига, қадриятларига, 
аждодларига ҳурмат руҳини шакллантириши керак. Бундай намуналар 
фарзандларимизнинг маърифий озуқаси ҳисобланади. Бўриниг йиртқичлигини, 
тулкининг айѐрлигини улар дастлаб ўзларига аталган ертаклардан билиб 
оладилар. Айни пайтда, бундай асарлар болада гўзалликка интилиш туйғусини 
уйғотишга ҳам мўлжалланган бўлади. 
Ота-боболаримиздан авлоддан–авлодга ўтиб келаѐтган болалар фольклор 
қўшиқлари, рақсларини келажак авлодга етказиш бизнинг бурчимиздир. Ижро 
этиш кўникмалари шакллантирилади.―Офтоб чиқди оламга‖ қўшиғи ва рақси 
магнитафон орқали ешиттирилади. ―Офтоб чиқди оламга‖ қўшиги матнига мос 
овоз машқи ва рақс харакатлари ижро этилади. Қўшиққа мос кийимлар танлай 
олиш ҳам муҳимдир. 
Фольклор қўшиқларини айтиш ва рақсларини ижро этишда болалар 
қайроқ, рубоб, махсус ясалган от, той қамчи ва шу каби асбоблардан 
фойдаланадилар. 
Болалар томонидан ѐки болалар учун катталар томонидан яратилган 
оғзаки ижод намуналари болалар фольклорига киради. Бола тарбиясида 
фольклорнинг роли жуда катта. Фольклор баъзан рақслар билан ижро этилади. 
Болалар фольклорининг доираси нихоятда кенг бўлиб, унинг намуналари халқ 
оғзаки ижодининг деярли барча жанрларида мавжуд. Булар 
бешик қўшиғи
; 
Алла, 
тўй қўшиқлари
; Лапар, ѐр-ѐр; мавсум 
маросим қўшиқлари
; ―Читти 
гул‖. Болалар ўйинлари ва ўйин билан айтиладиган қўшиқларнинг кўплари йил 
фасллари билан боғланган. «Бойчечак », «Лайлак келди-ѐз бўлди», «Қурбақа», 
«Қалдирғоч» сингари қўшикларни болалар том бошларида, далаларда, қишлоқ 
кўчаларида, девор-томларида айтишади. Кўп қўшиқлар ота-оналарнинг меҳнат 
жараѐни билан боғланган. Улар болаларнинг «Тепдим сандик очилди» сингари 
қўшиқларига ўхшаб тўқилган. 
Улар мавзу жиҳатдан жуда кўп турларга бўлинади. 
Болаларнинг ѐшлигидан бошлаб руҳий чиниқтиришда қофиядош 
сўзларни оҳангдор қилиб айтишга ўргатишда фольклор қўшиқлар ва 
ўйинларининг тарбиявий аҳамияти катта. 

---

202