Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги

Kalit so‘zlar:
diffuz, toksik, buqoq, miksedema, tirozin, molekula, 
tireoglobulin, yod, oqsil, monoyod, diyod, tri yod, sekretsiya, sintez, peptid

The thyroidgland synthesizes and sekretesiodothyronines: thyroxine ine and 
triiodothyronines. In addition, this gland products calcitonin. Impraited synthesis 
of iodothyronines in the thyroid gland leades toserious diseases- diffuse toxic 
buccal, myxedema. 
Key words: 
Diffuze, toxic,bussal, myxedema, tyrosine, molecule, 
thyroglobulin,iodine, protein, monohydrate, diode, triode,secretion, synthesis, 
peptide.
Yodtironinlar sintezida tireoglobulin ishtirok etadi, bu oqsil yodlanish 
natijasida yodtireoglobulinga aylanadi. Yodlanish tireoglobulin molekulasidagi 
ba’zi tirozin qoldiqlarida maxsus ferment sistemasi ishtiroki bilan bo‘lib o‘tadi. 
Ayni vaqtda tirozin qoldiqlari monoyodtirozin va diyodtirozin qoldiqlariga 
aylanadi. So‘ngra yodlangan ikkita tirozin qoldig‘i kondensatsiyalanib, oqsil peptid 
zanjiriga birikkan yodtironinlar hosil qiladi: 

---

163 
Yodlangan tirozin qoldiqlaridan biri monoyodtirozindan iborat bo‘lsa, u holda 
triyodtironin hosil bo‘ladi. Bu reaksiya yetarlicha o‘rganilgan emas, shunga ko‘ra u 
bir muncha boshqacharoq o‘tadigan bo‘lishi ham mumkin. Yodtireoglobulin 
molekulyar massasi 660000 ga boradigan oqsil, glikoprotein bo‘lib, tarkibida 0,5-1 
foiz yod bor. 
Yodtireoglobulin qalqonsimon bezning epitelial kuboidal hujayralarida 
sintezlanadi. 
Bu 
hujayralar 
pufakchalar 
hosil 
qiladigan 
yakkaqavatlar 
(monoqavatlar) holida to‘planadi, mana shu pufakchalar (follikullar) bo‘shlig‘ida 
yodtireoglobulin sintezlanadi. Follikullar kolloid deb atalmish gomogen gel bilan 
to‘lgan, shu gelning asosiy tarkibiy qismi yodtireoglobulindir; u qalqonsimon bez 
gormonlarining zapas shakli bo‘lib hisoblanadi. 
Yodtireoglobulin endotsitoz yo‘li bilan yana hujayralarga o‘tishi mumkin; 
endotsitoz pufakcha lizosoma bilan qo‘shilib ketadi va yodtireoglobulin lizosoma 
fermentlari ta’sirida gidrolizlanadi. Ayni vaqtda qonga ajralib chiqadigan (qonga 
sekretlanib chiqadigan) erkin yodtironinlar hosil bo‘ladi.