Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Lishayniklarning sistematikasi. 
Lishayniklarning sistema­
tikasi mikobiontning sistem atikasi asosida yaratilgan. Fotobiont 
m utaxassislam ing fikricha klassiflkatsiyada ahamiyatili emas. 
Qadim dan klassiflkatsiyada (diagnostikada ham ) ularning kimyoviy 
tarkibi xususiyatlaridan foydalanilgan. Keyingi paytda mutaxas- 
sislar orasida bu belgilam ing ahamiyati ortib bormoqda.
165

---

L e k a n o ra la r ta rtib i - L ecanorales
Lekanoralar turtibiga umuman lishayniklam ing juda k o ‘pchiligi 
mansub. Tallomining morfologiyasi o ‘lchamlari kabi turlicha. 
A potetsiylanni rivojlanishi odatda gim nokarp tipda. K o‘pchilik 
turlarida xaltachalar unitunikat, uchi y o ‘g ‘onlashgan, lekonar xilda 
ochiladi. Lekanorlar turli geografik mintaqalarda, har xil o ‘sish 
joylarida tarqalgan. Tartib doirasida bir necha kenja tartiblar 
ajratiladi.
P eltig e ralar k e n ja ta rtib i - P eltigerales
B u kenja tartibga birm uncha katta yaproqsim on tallomli 
lishayniklar mansub. K o'pchilik turlarida fitobiont -sianobakte- 
riyalar. 
Fotobionti 
yashil 
suvo'tlari 
b o ‘lgan 
turlardasiano- 
bakteriyalarsefalodiy 1 arda j am 1 angan.
P e ltig e ra - 
Peltigera
turkum ining vakillar m oxlar bilan birga, 
yaproqsim on tallomi 20-30 sm gacha diametrli, chekkasi buralgan 
k o ‘rinishlarda. Yuqorigi va pastki tomoni farqlanib usti yam -yashil, 
s illij pastida p o ‘stloq y o ‘q. Tallom ini tagi qo‘n g ‘ir, qora yoki 
kulrang-zangori. 
Peltigera
turkum ining k o ‘pchiligida fotobiont- 
sianobakteriya 
Nostoc
uning tallomi ichida alohida hujayralarga 
b o ‘linib ketgan.
Apotetsiy 
tallomining 
yuqorisini 
qirralarida 
rivojlanadi. 
Peltigera
turkumining turlari o g ‘ir m etallarning tasiriga chidamli 
ekanligi aniqlangan. Bu turkum ning lishayniklarida azot to ‘plash- 
tirish, fotosintez, o g ‘ir m etallarni to'planishi b o ‘yicha olib 
boriladigan tadqiqotlarda test-obekt sifatida foydalaniladi.
L o b a riy a - 
Lobaria
tallomi yirik, sorediya va izidiyalar joyla- 
shadigan qovurg‘asimon qismlari baland turadi. Bu turkum ning
P eltig era: um um iy ko'rinishi va kesm asi
166

---

"
4 i
* ■
•' 
. ■ 
t
' “
"
r
^
 
:■ ■
' •
• ^ ■
* • 
f 
.; v ; A I
v :
: 
< 4
Lobariya
L.pulmonaria
turi yonbosh joylashgan gom f yordamida daraxt 
tanasining asos qismiga birikadi. Tallomni usti to ‘q jigarrang, tagi 
oqishroq kichkina rizoidi bor. Apotetsiylar kamdan kam hollarda 
hosil b o ‘ladi. Havoning ifloslanishiga o ‘ta sezgir, ilgari Rossiyaning 
o ‘rm onlarida keng tarqalgan b o ‘lib, hozir deyarli y o ‘q hisobi.