Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти

Вақтинчалик тўсиқлар. Таъмирлашга чиқарилган электр ускуналарида иш 
лоиб бориш жараѐнида шу ускуна ѐнида жойлашган кучланиш остида бўлган ток 
ўтказувчи қисмларга ходимларни янглишиш оқибатида ўтиб кетиб, 
шикастланишларини 
олдини 
лоиш 
учун 
вақтинчалик 
тўсиқлардан 
фойдаланилади. (-расм) 
 
 
Кучланишни кўрсатувчи асбоблар. Электр ускуналарига хизмат кўрсатишда 
кучланишни кўрсатувчи асбоблар мухи аҳамиятга эга хисобланади.
 

---

23 
 
 
 
4-расм. а) ТИ-2 паст кучланишли кучланишни кўрсатувчи асбоб, 
б) принцпял схемаси
 
 
 
5-расм. Диэлектрик қўлқоп, диэлектрик калиш,
диэлектрик боти, резина гиламча. 
 
Назорат саволлари 
1. Химоя воситалари турлари? 
2. 1000 в дан юқори электр ускуналарида қўлланиладиган асосий ва қўшимча
химоя воситалари? 

---

24 
3. 1000 в гача электр ускуналарида қўлланиладиган асосий ва қўшимча
химоя воситалари? 
4. Химоя воситаларини қўллашдан асосий мақсад? 
5. Электр химоя воситаларини синовдан ўтказиш қандай тартибда амалга 
оширилади? 
Амалий машғулот № 5 
 
Мавзу: Биринчи ѐрдам кўрсатиш йўллари
 
 
Жабрланувчига амалий биринчи ѐрдам кўрсатиш даставвал жабрланувчини 
шикастлантирувчи омиллар таъсиридан озод қилишдан бошланади. Жумладан 
электр токидан, сувга чўкканда, заҳарли ҳашоротлар чаққанда, юк остида 
қолганда, турли даражада куйганда ва бошқалар. 
Электр токи билан шикастланганда, жароҳатланган кишини тезда электр 
токи таъсиридан қутқариш керак. Чунки кейинги қилинадиган ѐрдамнинг 
самараси жабрланувчининг организмига электр токининг қанча вақт таъсир 
этганлигига боғлиқ бўлади. Жабрланувчи электр токи таъсиридан қутқариб 
олингандан сўнг агар, нафас олиши ва юрак уриши турғун бўлса, жароҳатланган 
кишини қулай ѐтқизиш, тугмаларини, камарини ечиш, тўла тинчликни ва тоза 
ҳаво келиб туришини таъминлаш лозим. Бундан ташқари нафас олиш ва юрак 
уришини узлуксиз назорат қилиб туриш керак.
Агар шикастланган киши нафас олмаѐтган бўлса ѐки қийналиб нафас олса у 
ҳолда унга сунъй нафас олдириш керак. Шикастланга кишлига пулс йўқолган 
бўлса сунъй нафас олдириш билан бир вақтда юракни ташқи томондан массаж 
қилиш лозим.