Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги т. Н.ҚОри ниёзий номидаги ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқИҚот институти

7. Саволлар беринг.
Сен суицид ҳақида ўйламаяпсанми? 
дегандан кўра, сен суицид ҳақида ўйлаяпсанми? деган 
саволни берган ўринлироқ. Бунда суицидент у ҳақида кимдир 
қайғураётганини англайди ва енгиллик ҳис қилади.
8. Суицидентнинг иззат-нафсига тегманг.
Саволларни 
тўғри шакллантиринг. “Бошқаларнинг муаммоси сеникидан 
ҳам кўпроқ” деган фикр суицидентни янада мақсади томон 
шошилтиради, чунки у ўзини янада ёлғизроқ ҳис э
тади ва уни 
ҳеч ким тушунмаслигига ишонч ҳосил қилади.
9. Конструктив ечимлар таклиф қилинг. 
Бу яқин-ларингга 
қанчалик кулфат олиб келишини ўйлаб кўрдингми? дегандан 
кўра унга унинг ҳаёлига келмаган альтернатив йўллар таклиф 
қилган самаралироқ. 
Суицид профилактикасида психологик дискомфортга олиб 
келган ҳолатни аниқлаш яхши самара беради. Қ у й и д а г и 
саволлар вазиятни аниқлаштиришга ҳизмат қилади:
Сизнинг ҳаётингизда қандай ўзгаришлар юз берди?
Сиз қачон ўзингизни ёлғиз ҳис эта бошладингиз?

---

22
Бу ўзгаришлар туфайли ҳаётингизда қандай воқеалар юз 
берди? Ушбу ўзгаришлар ким билан боғлиқ? ва ҳ.к.
Суицидга қарор қилган одамни у ўз туйғулари ҳақида 
бемалол гапириши мумкинлигига ва уни тушуна олиш-ларига 
ишонтириш лозим. Токи у ҳеч тортинмасдан ўз қайғуси, нафрати 
ёки бошқа туйғусини ошкор эта олсин.
10. Умид уйғотинг.
Муаммолар ҳал қилиш мумкинлигига 
умид уйғота олиш лозим. Умид туйғуси инсонни ҳали ҳам-маси 
йўқотилмаганлигига ишонч уйғотади ва яшашга ёрдам беради. 
Умидсизлик эса нажотсизлик кайфиятини туғдиради. Яҳу-
дийларни бутунлай қириб ташлашга қаратилган инсоният 
тарихида “холокост” деб ном олган даврда ҳар ойда суицидлар 
сони 350 тага етган. Инсонл
ар концлагерлар
(Иккинчи жаҳон 
уруши даврида нацистлар томонидан сиёсий маҳбуслар, 
тутқинларни сақлаб туриш учун махсус ташкил этилган оммавий 
қирғин марказлари) га тушиб қолишдан кўра ўз жонига қасд 
қилишни афзал билганлар. Муносиб келажакка бўлган умиднинг 
йўқолиши суицидни келтириб чиқарадиган сабаблардан биридир.
Умид йўқотилган нарсаларни қайтаришга бесамар 
уринишдан эмас, балки ҳаёт-
ни давом эттиришга куч 
топишдан уйғонади. Ўта ёмон 
вазиятда ҳаммаси яхши бўлади 
дейишдан маъно йўқ.