Ўсимликлар морфологияси ва

ган. Унинг бу асари ботаника ва тиб тарихидан муҳим ўрин
эгаллаган.
IX—X асрларда ислом мамлакатларида табиатшунослар
кўпайди. Шулардан бири Абу Сулаймон Ҳиндистон, Хи­
той ўлкаларига саёҳатга бориб у ерда жуда кўп миқцорда
шифобахш ўсимликларни йиғди. Бироқўрта аср феодализ-
ми зулми остида ҳамма соҳалардаги каби ботаника фани­
нинг ривожи ҳам вақгинча тўхтади. Шунга қарамасдан маш-
ҳур олим Абу Али ибн Сино (980—1037) асарлари ботаника
фанининг ривожида катга туртки бўлди. Унинг “Алқонуни
фит тиб”, яъни “Тиб қонунлари” асари Ўрта Осиё, Яқин
Шарқ ва Европа мамлакатларида XV—XVII асрлар давоми­
да бир неча марта нашр этилди ва ботаника фанининг ри­
вожланишига салмоқли таъсир этди.
Ботаниканинг ривожланиши XV асрга, яъни уйғониш
даврига тўғри келди. Бу давр буюк географик кашфиётлар
билан характерланади. 1492 йилда Христофор Колумб Аме-
рикага, 1498 йили Васко де Гама денгиз йўли орқали А ф ­
рика қирғоқларини айланиб Ҳиндистонга боради. У ер-
дан жуда кўп миқцорда манзарали ва озиқ-овқат, дори-
дармон бўладиган ўсимликларнинг гербарийсини, уруғ,
мева, тугунакларини олиб келади. Олиб келинган ўсим-
ликлар кейин-чалик ботаника боғларида. Салерно (Ита­
лия) да, Венецияда экиб ўстирилади. Ана шу даврдан бош ­
лаб гиёҳномалар пайдо бўлади. Биринчи китоб 1406 йили
Хитойда Чоу томонидан, Европада гиёҳномалар XV аср
бошларида нашр этилди. Гиёҳномаларда келтирилган ўсим-
ликлар илмий система асосида тузилмасдан, ишлатили-
шига ёки фойдали белгиларига қараб гуру,\ларга бўлин-

---

ган. Уларда ўсимликлар морфологиясига оид атамалар ҳам
ишланган. Биринчи морфологик атама 1542 й. JI. Фукс