Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

Тошкент агломерацияси
 
Адабиётлар рўйхати: 
1.
Waldheim C.
“Landscape as urbanism a general theory”. AVA Publishing 
USA. 2010. 
2.
Исамухамдова Д.У., Адылова Л.А
. «Шаҳарсозлик асослари ва ландшафт 
архитектураси”. Дарслик. 1-қисм., Тошкент, 2009 й. 
3.
“Градостроительный кодекс Республики Узбекистан”. Т. 2002 г. 
4.
Ўзбекистон географик атласи.
Т. 2011 й.
5.
Майдар Д.
, 
Пюрвеев Д.
«От кочевой до мобильной архитектуры». М. 
1990г. 

---

 
 
3 
маъруза.
Шаҳарсозликнинг 
замонавий 
тенденциялари 
ва 
муаммолари. 
Режа: 
1.
Шаҳарларни лойиҳалашда табиатни асраш масалалари; 
2.
Шаҳарсозликнинг муҳим масалалари; 
3.
Катта шаҳар ва агломерациялар камчиликлари; 
4.
Ҳозирги замон урбанизациясининг моҳияти; 
5.
Мегаполислар. 
 
Таянч иборалар:
Шаҳарсозлик, ижтимоий-иқтисодий масала, санитария-
гигиеник масалалар, техникавий қурилиш масалалар, архитектуравий-бадиий 
масалалар, француз саҳроси, урбанизация, урбанизациянинг белгилари, сохта 
урбанизация, тисланувчи урбанизация, шаҳар агломерацияси, мегаполис.
 
Инсон ҳаёти кенг маънода архитектура ва табиатни ўз ичига камраб олган 
атроф-муҳитда ўтади. Уларнинг ўзаро уйғунлиги инсон фаолиятининг зарурий 
шартидир. Қулай ва гўзал шаҳарлар, архитектуравий ансамбллар, саноат ва 
турар-жой мажмуалари, қишлоқ ҳўжалик қурилмалари, табиий ландшафт инсон 
учун қулай бўлган атроф-муҳит ҳисобланади. Инсонга ўзи яратган муҳитнинг 
таъсири кўп қирралидир. У ҳаётнинг моддий томонларинигина эмас, балки 
маънавий томонини ҳам ўз ичига олади. Соф ҳаво, архитектуранинг мақсадга 
мувофиқлиги ва кўркамлиги, турар-жой биносининг қулайлиги - буларнинг 
ҳаммаси инсонга ижобий таъсир кўрсатади ва аксинча, кўримсиз турар-жой 
мавзелари, кўкаламзорларнинг йўқлиги, ҳаво ва дарёларнинг ифлосланиши 
унинг руҳиятига салбий таъсир кўрсатади. Одамлар табиат билан асрлар оша 
олишиб келмоқдалар. Тупроқ, тош ва ёғочлардан уй-жой қуриш, экинзорлар 
барпо этиш, ер остидан фойдали қазилмаларни кавлаб олиш - буларнинг 
барчаси табиат бойликларидан фойдаланиш бўлиб, шу билан бирга табиатни 
барбод қилиш ҳамдир. 
Ҳозирги техника инқилоби асрида тескари масала, яъни табиатни сақлаш, 
қайта тиклаш ва соғломлаштириш инсон учун ҳаётий заруриятдир. Шаҳар ва 
табиат, инсон ва табиат бу архитектор учун бир маънодаги тушунчалардир. 
Улар архитектордан ўз фаолиятига фалсафий ёндошишни талаб этади, чунки 
архитектор инсон ва табиат ўртасидаги бирликни ўрнатишдаги етакчи шахсдир. 
Ўзбекистонда шаҳарларни лойиҳалаш турар-жой бинолари ва саноат 
корхоналарини санитария-гигиена оралиқларини таъминлаган, қулай транспорт 
алоқаларини ташкил қилган ҳолда ўзаро энг мақсадга мувофиқ жойлаштириш 

---

тамойилига асосланади. Бунда шаҳар ва шаҳар атрофида боғлар ташкил қилиш, 
ўрмонларни кенгайтириш, сув ҳавзаларини ташкил қилиш ва ҳоказолар орқали 
табиатни одамга яқинлаштириш кўзда тутилади. 
Шундай қилиб, табиатни ҳимоя қилиш ва унинг бойликларидан мақсадга 
мувофиқ, тежамли фойдаланиш - ҳозирги замон шаҳарсозлигининг асосий 
масалаларидандир. 
Шаҳарсозлик
- бу ижтимоий-иқтисодий, санитария-гигиеник, техник-
қурилиш, транспорт ва архитектура-бадиий масалаларни биргалиқда ҳал 
қилувчи шаҳар ва аҳоли яшаш жойларини режалаштириш ва қуриш назарияси 
ва амалиётидир.