S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

ilmiy maqolalar, risolalar yaratdi.
VAbdullayevning B.Valixo'jayev bilan hammualliflikda yozilib
V.Abdullayev «Saylanma»siga kiritilgan «Muhammadniyoz
Nishotiy» adabiy portreti shoiming hayoti va adabiy merosini har
jihatdan chuqur yoritib beruvchi tadqiqotdir. Bu tadqiqotda ayniqsa,
Nishotiyning «Husnu Dil» dostoni tahliliga alohida e’tibor qaratilgan.
Nishotiy dostoni hamda shu dostonning ungacha bo'lgan asrlarda
yaratilgan forsiy va turkiy tillardagi namunalarining qiyosiy tahliliga
bag'ishlangan ilm iy izlanishlar ham bor. Adabiyotshunos
M.Qosimovaning XX asrning 60-yillari oxirlarida yoqlangan
n om zodlik dissertatsiyasi hamda 1984 yili chop etilgan
«Muhammadniyoz Nishotiy (hayoti va ijodi)» risolasi shu
yo'nalishdagi ishlardan. Nishotiyning lirik she’rlari hamda «Husnu
Dil» dostoni 1967 yili filologiya fanlari doktori Xolid Rasulov
tomonidan chop etildi. Sjundan keyingi yillari ham Nishotiy va
uning adabiy merosi haqida ko'pgina ilmiy manbalarda, darslik
kitobida so'z yuritildi.
Nishotiy ko'z o'ngimizda ham lirik shoir, ham dostonnavis,
ham masal-munozara asarlari muallifi sifatida namoyon bo'ladi. Uning
«Husnu Dil» dostoni Navoiydan so'nggi davr epik poeziyasining
eng yirik va ancha go'zal namunalaridan biridir. Nishotiy o'zining
shu asari muqaddimasida Xorazm diyorida tavallud topib, madrasa
tahsilidan so'ng qozi va a’lamlik lavozimlarida ishlaganligini, Xorazmda
notinch yillar boshlanib, yashash va ijod qilish qiyinlashib
ketganligidan ko'ngliga yaqin bir mansabdor do'stining maslahati
va ko'magi bilan Buxoroga ko'chib kelganligi va o'z dostonini shu
erda yozganligi haqida so'z yuritadi:

---

Bor edi Xorazm diyori erim,
Ondin edi yaxshi—yomon guharim...
Cjarxi duni nogoh o ‘lub badmizoj,
Dun elig‘a berdi namolu rivoj.
Xullas, o ‘lub mulku vatandin judo,
Soldim o ‘zum g ‘urbati shiddat aro.
Toki Buxoro sari qoydum qadam,
Oh, bu xoriy aro bo ‘Idum adam.
Garchi erur manzjli dilkash base,
Lek musofirg‘a emas xush base...
Adabiy merosi.