|
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
131
qoldi, ular boshqa bo’limdagi foydalanuvchilar bilan avtomat rejimda
kompyuter ma’lumotlarini almashishni istashardi. Shunday qilib tashkilotning
ichki lokal tarmoqlari vujudga keldi.
Avvaliga kompyuterlar bir-biri bilan standart bo’lmagan dasturiy-
apparat vositalari yordamida ulangan. Aloqa liniyasida o’z ma’lumotni taqdim
etish usuli, o’ziga xos kabeldan foydalaniluvchi turli xilda goulash qurilmalari
faqatgina qaysi modeldagi kompyuterlar uchun ishlab chiqarilgan bo’lsa, shu
turdagi kompyuterlarni ulashi mumkin bo’lgan, masalan PDP-11 mini-
kompyuterini IBM 360 meynfreymi bilan yoki "NAIRI" kompyuterlarini
"DNEPR"kompyuterlari bilan.
80-yillar o’rtalarida lokal tarmoqlardagi holat keskin o’zgara boshladi.
Kompyuterlarni tarmoqqa birlashtirishning standart texnologiyalari
tasdiqlandi - Ethernet, Arcnet, Token Ring, Token Bus, biroz keyinroq esa -
FDDI. Ularning paydo bo’lishiga shaxsiy kompyuterlarning yaratilishi kata turtki
bo’ldi. ShK lokal tarmoqlarda nafaqat mijoz kompyuterlar sifatida, balki
ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash markazlari, ya’ni tarmoq serverlari
sifatda avvalgi mini-kompyuterlar va meynfreymlarni siqib chiqara boshladi.
90-yillar oxirida klassik Ethernet 10 Mbit/s, FastEthernet 100 Mbit/s va
Gigabit Ethernet 1000 Mbit/sni o’z ichiga olgan Ethernetoilasi lokal
texnologiyalarining lideri ekani yaqqol namoyon bo’ldi.
Ma’lumotlar jo‘natish usullaridagi yaqinlashuv, optik-tola aloqa liniyalari
bo‘yicha ma’lumot jo‘natishning raqamli platformasida o‘tkaziladi. Raqamli
kanallarning yuqori sifati, global kompyuter tarmoqlari protokollariga bo‘lgan
talablarni o‘zgartirdi. Global tarmoqlarning frame relay va ATM kabi yangi
texnologiyalari paydo bo‘ldi. Bu tarmoqlarda bitlarning yedirilishi shunchalik
kamligi uchraydiki, hatto xato paketni yo‘qotish va uni yo‘qotish bilan bog‘liq
barcha muammolarni esa, frame relay va ATM tarmoqlari tarkibiga bevosita
kirmaydigan yuqori darajadagi dasturiy ta’minotga qayta topshirish
samaraliroqligi tahmin qilinyapti.
Lokal va global tarmoqlarning yaqinlashuviga, IP protokolining
ustuvorligi katta hissa qo‘shdi. Bu protokol bugungi kunda lokal va global
tarmoqlar texnologiyalaridan ustun bo’lib Ethernet, Token Ring, ATM, frame
132
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
relay- turli quyi tarmoqlardan bitta tarkibiy tarmoq yaratish uchun ishlatilib
kelinmoqda.
Tezkor raqamli kanallar asosida ishlaydigan 90-yillar kompyuter global
tarmoqlari, o‘z xizmat to‘plamlarini kengaytirdi va bu borada lokal
tarmoqlarga yetib oldilar. Multimediya nomini olgan barcha ma’lumotlar –
surat, videofilm, ovoz va boshqalar kabi real vaqtda foydalanuvchiga katta
hajmdagi ma’lumotlarni yetkazib berish bilan bog‘liq ishlarni bajaruvchi
xizmatlarni yaratish imkoni tug‘ildi. Yaqqol misol- bu asosan Internetga
ma’lumotlarni jo‘natuvchi bo‘lib qolgan World Wide Web gipertekst ma’lumot
xizmatidir.
Lokal va global tarmoqlar yaqinlashuvi ko‘rinishlaridan biri, lokal va
global tarmoqlar orasidagi oraliq holatni egallovchi katta shahar
masshtabidagi tarmoqlarning paydo bo‘lishi hisoblanadi. Shahar tarmoqlari
yoki megapolislar tarmog‘i (Metropolitan Area NetWorks, MAN) yirik shahar
hududiga xizmat ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan. MAN turidagi zamonaviy
tarmoqlar, o‘z mijozlariga har xil turdagi kommunikatsiya vositalari, shu
jumladan ofis ATSlarini birlashtirish imkonini beruvchi xizmatlar xilma xilligi
bilan ajralib turadi.
2.2-rasmda local hisoblash tarmoqlari (LAN), shahar (MAN) va global
tarmoqlar (WAN) uchun ishlatiladigan alternative kirish texnologiyalari
orasidagi raqobatning asosiy qismlari ko‘rsatilgan.
2.2.-rasm.Simsiz vamobil texnologiyalari konvergensiyasi
Kabel tarmoqlari bo‘yicha Internetga keng polosali kirish va Wi-
Fibirikmasi, hamda PSTN missimlari bazasida DSLdan foydalanish,
infratuzilmani- uyda, ofisda, jamoat xotspotlari aeroport, vokzal,
mehmonxona, restoran, kafe va boshqa joylarda Internetga simsiz ulanish
bilan ta’minladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
