|
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
119
Daraja 1: bitli uzatish darajasi.
Bitli uzatish darajasi (ingl. Physikal Layer) fizik vositalari yordamida bit
ma’lumotlarini uzatish muammolarini hal etadi.
Ma’lum bir uzatish vositalarini maxsuslashtirish bilan boshlanadi (misli
kabel, yoriq to‘lqinli kabel, havo), shtekkerli ulanishlarning aniqlash va h.k. Bu
darajada qanday qilib bir uzatilishini hal etish lozim? Nimani ko‘zda tutmoq
kerak?
Barcha informatika 0 va 1 oralig‘idagi yechiladigan farqiga qurilgan.
“Rost va yolg‘on” oralig‘iga. Bu axboraviy birlik bit deb ataladi.
Tushunarliki, uzatish vositalarga, masalan, mis kabeliga elektr uzatish
bo‘lganida, yoki havo radio uzatish bo‘lganda, 0 va 1 miqdorlari noma’lum.
Shuning uchun har bir vositaga Ma’lumotlar miqdorini kodlashni ixtiro qilish
kerak, Masalan, Ma’lum bir muddatga hisoblangan Tok impulsining ma’lum
bir kuchlanishga yoki ma’lum bir chastotali radio to‘lqiniga.
Shunday qilib, bitli Uzatish darajasi, asosan, mexanik va elektrotexnik
muommolarini hal etadi. Lekin Bu daraja bo‘yicha boshqa bilim talab
qilinmaydi deganligini bildirmaydi.
Ma’lum bir arxitekura – texnik qarorlarni tanlaganda, ko‘pincha
birdaniga tarmoq xususiyatlari va cheklashlari o‘rnatiladi, va keyinchalik ularni
o‘zgartirish mumkin bo‘lmaydi. Noto‘g‘ri qarorlar ko‘p mablag‘ ketkazishga
olib keladi, chunki ko‘pincha apparatli ta’minlanishni bir qismi boshqa
materiallar bilan almashtarishga to‘g‘ri keladi. har xil tarmoqlar turini, Ezernet
bo‘lsin, estafetali Halqalar bo‘lsin va h.k. o‘zining ildizlari daraja 1 da bo‘ladi va
apparatli ta’minlanishni ma’lum bir qarorlari bilan zich bog‘langan.
Daraja 2: himoyalash darajasi
Agar daraja 1 faqat bitlar oqimiga tegishli bo‘lsa, unda himoyalash
darajasida (ingl. Data Link Layer) ma’lumotlar axboraviy kadrlar (Frames) deb
nomlanadiganga umumlashtiriladi. har bir axboraviy kadr boshlanishiga
bitlarning Ma’lum bir ketma – ketligi joylashadi, oxirida – boshqasi. Bir
axboraviy kadr ichida keyinchalik boshqariladigan axborot qoldirilishi mumkin.
120
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
Bir axboraviy kadr bir necha yuzlardan bir necha minggacha baytlarni
qamrab olishi mumkin.
Tasdiqlanuvchi kadr yordamida (Acknowledgement Frame) axboraviy
kadrni yuborgandan keyin, qabul qiluvchining axboraviy kadrni To‘g‘ri
olinganligi to‘g‘risida tasdiqlash kelib chiqаdi. Axborotlini yuborilganiga
o‘xshab, tasdiqlovchi kadrda ham halaqit qiluvchilar paydo bo‘lishi mumkin.
Yana shunaqa holat bo‘lishi mumkinki, qabul qiluvchi yuboruvchi (yoki bir
nechta yuboruvchi) ma’lumotlari bilan “to‘ldirib tashlagan” bo‘ladi va buncha
ko‘p yuborilgan paketlarni To‘g‘ri qabul qila olmaydi. Shunaqa muammo,
“oqim nazorat” deb ataladi va himoyalash darajasida xam uchraydi.
Bitli uzatishni strukturalanmagan darajasi bilan taqqoslaganda, uzatishni
To‘liq huquqli himoyasi Bu yerda hozir bo‘lib turibdi, gohida tajribali
administrator va ixtirochilar tomonidan baholanmaydi. Baholanmaslik sababini
Shundan qidirish kerakki, yuqoriroq darajalarda ham himoyalash
mexanizimlari bor, ular himoyalash darajasiga ishonch qozonmaydi. Lekin,
ko‘p ilovalarga Bu himoyalash mexanizmlari yetarli, Bu yana bir marotaba
himoyalash darajasini ajoyib ishlashini tasdiqlaydi.
Daraja 3: Uzatish darajasi
Tarmoqda kamdan-kam voqyealarda kommunikatsiya faqat qo‘shni
ishchi stansiyalari bilan bo‘ladi. Odatda, xabarlarni qabul qiladigan yoki
jo‘natadigan kompyuter qayerda joylashgani to‘g‘risida axborot umuman
yo‘q. Avtomatik ravishda Savol tug‘iladi, qanday qilib ma’lumotlar paketi
kompyuter – adresatga yo‘l topadi?
Paket yo‘l davomida tarmoqni ko‘p qismlarini o‘tishi kerak. Bu tarmoqlar
ko‘pincha ma’lum emas, shuning uchun tushunib bo‘lmaydi, tarmoqni u yoki
boshqa qismini tanlashda ma’no bormi, chunki u yerda shu momentda
harakat kamroq.
Bu turdagi muammolar Routing (joy o‘zgarishini boshqarish) deb
aytilishi, uzatish darajasida hal etiladi (ingl. Network Layer) tarmoqni noma’lum
qisimlarini kesib o‘tish vaqtida ko‘p topshiriqlar va muammolar paydo bo‘lishi
mumkin. Bunday holatda, so‘zsiz, muhim omillardan to‘g‘ri marshrutni tanlash
bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
