Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti b. S. Abdullayeva, N. Sh. Ruzikulova

Axborot ta‟lim muhiti (ATM) 
– bu oʻrganuvchi, oʻrgatuvchi (oʻqituvchi) 
va axborot texnologiyalari vositalari oʻrtasidagi oʻquv axborotli xatti – harakatlar 
jarayoni paydo boʻlishi va rivojlanishiga imkon beruvchi shart – sharoitlari 
majmuasi hamda muayyan oʻquv kursi boʻyicha predmetli mazmuni muhiti 
komponentlari (kompyuterga ulashuvchi turli xil oʻquv, namoyish qiluvchi 
jihozlar, dasturiy vositalar va tizimlar, oʻquv koʻrgazmali va boshqalar) jamlangan 
sharoitda oʻrganuvchining (oʻrgatuvchining ham) faol bilish faoliyatini 
shakllantirish jarayonidir.
ATM ning maqsadi: 
shaxsning ijodiy tashabbuskorlik qobiliyatini 
rivojlantirish asosida ta‘lum oluvchilarga bilimlarni mustaqil egallash va ularni 
sifatli oʻzlashtirish uchun shart – sharoit yaratish hamda oʻqitish natijalarini tahlil 
qilishni avtomatlashtirishni ta‘minlash
4
.
Ta‘lim jarayonida AKT lar salbiy holatning yuzaga kelishiga sabab 
boʻlmasligi uchun tashkilotchisi va boshqaruvchisi hisoblangan oʻqituvchi 
oʻquvchilar jamoasi kishilardan tashkil topganligini unutmasligi har bir oʻquvchi 
shaxsini e‘tibordan chetda qoldirmasligi kerak. Oʻquvchilar bilan psixologik 
aloqaning qisqa muddatga boʻlsada yoʻqolishi, og‗ir oqibatlarni vujudga keltiradi. 
Jarayonning toʻg‗ri tashkil etilishi bevosida pedagogning vazifalarini aniqlab olish 
va bajarilishining ta‘minlanishiga bog‗liq. 
Axborot, uni olish vositalari va oʻqitish dasturlariga boy. Bunday oʻquv 
muhitida oʻqituvchining roli qanday? 
Birinchidan, an‘anaviy oʻqitishdagi oʻqituvchining bilim berish vazifasi 
oʻrniga oʻquv jarayonini boshqarish, oʻquv dasturlarining barcha bosqichlarida 
4
J.Hasanboev, X. To‘raqulov, M. Haydarov, O. Hasanboeva, Pedagogika fanidan izohli lug‘at. –T.: ―Fan va 
texnologiya‖ nashriyoti, 2008-yil. 35-36-betlar.

---

39 
oʻquvchiga maslahat berish, uning bilimi sifatini nazorat qilish vazifasi yuzaga 
keladi. 
Ikkinchidan, tarbiyalash vazifasi. Ta‘lim bu - professional va shaxsiy 
sifatlarni rivojlantiruvchi murakkab va koʻp qirrali jarayon. Shaxsni tarbiyalash 
jarayonidagi «jonli» muloqot insoniyat jamiyatining mavjudligi asosidir.