Патологик

Бу ерда: 
К- терининг иссиқлик ўтказувчанлик коэффиценти 
С- иссиқлик ажратувчи сатҳ см
2
Т
1
ва Т
2
- ҳавонинг температураси ва тананинг температураси
Агар 518,4 ккал ни бир суткалик умумий иссиқлик ўтказишни 20% ни 
ташкил қилади деб қабул қилинса, у вақтда умумий иссиқлик ажратилиши 

---

245 
2090 ккалга тенг бўлади ва у инсонлардаги асосий моддалар алмашувининг 
юқори чегарасига мос келади. 
Иссиқликни парчаланиш йўли билан ажратилиши қуйидаги формула 
билан ифодаланади.
Парланиш = 0,25 (Т с макс-ПТ) (0,5) 
Парчаланиш 1 сонияда 
Т макс – тана сатҳи (34
0
С) 
ПТ – парларнинг ҳаводаги таранглиги (20
0
С) 
Т – ҳаво ҳаракатининг тезлиги 
11.2. ИСИТМА
Иситма – febris (лотинча) организмни шикастланишга нисбатан 
умумий реакцияси бўлиб, унинг энг асосий аломати бўлиб тана ҳароратини 
кўтарилиши ҳисобланади. 
Иситма худди яллиғланишга ўхшаб жуда қадим дунёда ёзилган. 
Иситма ҳақида Гиппократ, Гален, Абу Али ибн Сино каби машхур одамлар 
ёзишган эди. Febris – сўзи лотинча сўз бўлиб, лотинча fervere – қайнамоқ, 
fervor – иситма сўзларидан келиб чиққан. Гален иситмани ғайри-табиий 
ҳарорат кўтарилган ҳолати сифатида (Color praeter nature) тушунтиради. 
Гиппократ иситмани қуйидагича таърифлайди. “ўт-сафро ва шилимшиқ” 
моддалар қизиганида, тананинг қолган қисмлари ҳам исийди ва бу иситма 
деб аталади. Иситма энг аниқ равишда иссиқ қонли сут эмизувчи 
ҳайвонларда ва инсонларда учрайди. Қушларнинг соғлом холатдаги тана 
ҳарорати +40
0
С га яқин ва шу туфайли иситма вақтида уларни тана ҳарорати 
сут эмизувчиларникига нисбатан унча юқори кўтарилмайди. Пойкилотерм ва 
совуқ қонли ҳайвонларда инфекциялар ва бошқа патоген қўзғатувчилар тана 
ҳароратини кўтарилишини чақирмайди, аммо уларда азот тутувчи 
бирикмаларнинг (оқсиллар, полипептидлар) парчаланишини кўпайиши 
кузатилади ва парчаланишнинг махсулотлари қонда ва сийдикда пайдо 
бўлади. 
Гомойтерм (тана ҳароратини ташқи муҳит ҳароратига боғлиқ 
бўлмаслиги) сут эмизувчи ҳайвонлар ҳамда инсонларда тана ҳароратининг 
доимийлигини сақлашга тўқималарнинг нисбатан юқори даражадаги 
иссиқлик сиғими (жисмни иситишга берилувчанлиги, масалан: сувнинг 
иссиқлик сиғими 25
0
С да ва 760 мм босимда 75,15 Джоульга тенг) имконият 
беради. Уларнинг тўқималарини иссиқлик сиғими сувникига яқин. Сувнинг 
иссиқлик сиғимини 1 тенг деб қабул қилинган. Қон учун бу кўрсатгич 0,82-
0,99 мушаклар учун 0,8, ёғ тўқимаси ва найсимон суяклар учун 0,7, зич 
суяклар учун 0,3 га тенгдир. 
Инсон танасининг ҳарорати кўп сут эмизувчиларга қараганда 1-2
0
С 
пастроқдир. (3-Жадвалга қаранг)