1-amaliy mashg‘ulot 1-mavzu. O ‘zbek tilini sohaga yo‘naltirib

siyosiy-ma’naviy 
hayotimizga 
oid 
hamda 
o‘rganayotgan 
mutaxassisliklariga doir terminlar, ularni tanlashdagi o‘ziga xos 
xususiyatlarni o‘rgatish uchun xizmat qiladi.

---

bilan bir qatorda iqtisod tili va uslubi, iqtisodiy terminologiya va atamashunoslik, 
ish yuritish va hujjatchilik to‘g‘risida mukammal bilimga ega bo‘lmasdan turib, o‘z 
fikrini iqtisod sohasiga qo‘yiladigan talablar asosida aniq va ravshan ifoda eta 
olmaydi. Shunga ko‘ra, bo‘lajak iqtisodchilar iqtisod tilining o‘ziga xos 
xususiyatlaridan puxta xabardor bo‘lmog‘i lozim. Bakalavrlar o‘z ixtisosligidan 
kelib chiqqan holda, O‘zbekiston iqtisodini yuksaltirishga, uni jahonda munosib 
o‘rin egallashiga hissa qo‘shadi, chet mamlakatlarda va yurtimizda davlatimiz 
manfaatini himoya qiladi, kuch-qudratini namoyish etadi. Shunga ko‘ra, bo‘lajak 
iqtisodchilar davlat tili – o‘zbek tilini mukammal, aniq va ravshan egallashlari 
shart. Shuning uchun dasturda iqtisodiy til bilimlariga alohida urg‘u berildi. 
Mazkur o‘quv kursining o‘qitilishi muayyan amaliy yo‘nalishga ega bo‘lib, 
bakalavr o‘zbek tili bo‘yicha nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarni, o‘z sohasiga 
oid so‘zlarni va hujjatlarni to‘g‘ri yozish malakasini hosil qilishni ko‘zda tutadi. 
Fanning maqsadi
- har bir sohada bilimli, zukko, og‘zaki va yozma 
savodxonligi yetuk mutaxassisni tayyorlash uchun talabalarda davlat tiliga oid 
bilimlarini – so‘z va terminlarni qo‘llash, gap va matnlarni to‘g‘ri va mantiqli 
tuzish, nutqiy etiket va notiqlik mahorati bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakani 
shakllantirishdir. 
Fanning vazifasi
- talabalarga mutaxassislikka oid so‘z va terminlarning 
shakllanish va qo‘llanish, yasalish va kirib kelish xususiyatlarini, matnlarning 
tuzilishi, matnga so‘z va termin tanlash, matnni tahrir qilish - kengaytirish va 
qisqartirish, matn va hujjatlarni to‘g‘ri yozish, dastlabki ilmiy ishlarni yozishga 
o‘rgatish, nutq turlari, nutqiy faoliyat, nutqninig kommunikativ sifatlari, nutqiy 
etiket, nutqning tarkibiy qismlari, nutq tuzish usullarini o‘rgatishdan iborat. 
O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasida muloqot tushunchasiga quyidagicha 
ta’rif berilgan: 
MULOQOT - tilning fikr ifodalash va almashish jarayonlarida amal qilishi, 
tilning alohida ijtimoiy faoliyat turi sifatidagi muayyan yashash shakli. muloqot 
deganda uning og’zaki (ovozli) va yozma ravishda namoyon bo’lishidagi 

---

jarayonlar, ya’ni so’zlash jarayoni va uning natijasi (xotirada saqlangan yoki 
yozuvda qayd etilgan nutqiy fikrlar, asarlar) tushuniladi. 
Har bir kishining muloqoti individual, o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’ladi; 
vaholanki, asosiy til unsurlari – lug’at tarkibi va grammatik qurilishi yakka 
shaxslargagina tegishli bo’lmay, umumnikidir, ya’ni muayyan til jamoasiga 
umuman taalluqli bo’ladi. Muloqot kishi tafakkuri, uning ongi bilan chambarchas 
bog’liqdir. Muloqotda kishining o’y – fikrlari shakllanadi va mavjud bo’ladi. 
Muloqot tufayli va muloqot asosida borliqni umumlashgan holda mavhumiy aks 
ettirish, individuallik doirasidan chiqib, jamoatchilik mahsuliga aylanadigan 
mantiqiy tushunchaviy fikrlash mumkin bo’ladi. Muloqot kishi ruhiyatining 
boshqa jihatlarini, uning sezgilari, idroki, xotirasi, o’y – xayollari, hissiyoti, irodasi 
va boshqaning namoyon bo’lishi va amal qilishida, kishi ongining rivojlanishida 
ham katta ahamiyatga ega.