Urganch davlat universiteti c h I z m achilik

bosh tasvir
sifatida qabul qilinadi. 32-shaklda bosh tasvir tanlash 
fotoapparat misolida tushintirilgan.
Bir necha qismlardan tashkil topgan buyumlar funksional vaziyatda 
tasvirlanadi. Ixtiyoriy joylashish vaziyatlarida qo‟llaniladigan buyumlar ularni 
tayyorlash uchun qulay bo‟lgan vaziyatlarda tasvirlanadi. Qiya funksional 
vaziyatli buyumlar vertikal yoki gorizontal vaziyatlarda tasvirlanadi. Funksional 
vaziyati vertikal bo‟lgan uzun (baland) buyumlar (machta, kolonna, 
simyog‟ochlar)ni gorizontal vaziyatda, buyumning pastki qismini o‟ngda 
joylashgan holatda tasvirlash mumkin. 
Chizmadagi tasvirlar ularning mazmuniga ko‟ra 
ko’rinishlar, qirqimlar va 
kesimlar
ga bo‟linadi.
II.2-§. Ko‟rinishlarni tasvirlash 
 
Buyum sirtining kuzatuvchiga ko‟rinib turgan qismlarining tasviri 
ko’rinish
deb ataladi. 
Asosiy, qo’shimcha
va 
mahalliy ko’rinishlar
bo‟ladi. Asosiy 
ko‟rinishlarning hosil qilinishi va ularning chizmada joylashishi 28- va 29-
shakllarda keltirilgan. Tasvirlar sonini kamaytirish maqsadida ko‟rinishlarda 

---

48 
buyumning ko‟rinmaydigan qismlarini shtrix chiziqlar bilan ko‟rsatish mumkin 
(33-shakl).
Asosiy va qo‟shimcha ko‟rinishlar standartlar tomonidan chizmani o‟qishni 
osonlashtirish va ortiqcha grafik yasashlarsiz chizma bajarish maqsadida belgi-
langan. Ular, asosan, butun o‟rniga uning alohida elementlarini ajratib
tasvirlashda, shuningdek, buyumning asosiy proyeksiya tekisliklariga o‟zgarib 
proyeksiyalanadigan elementlarini ko‟rsatishda qo‟llaniladi. 
 Mahalliy ko’rinish.
Buyum sirtining alohida, chegaralangan qismi tasviriga 
mahalliy ko‟rinish deyiladi.
34-shakl, 
a 
da nasos qopqog‟ining yaqqol tasviri ko‟rsatilgan. Bu detalning 
chizmasi (34-shakl, 
b
)da ikkita asosiy: olddan (bosh) ko‟rinish va ustdan 
ko‟rinishlar, shuningdek, ikkita mahalliy ko‟rinishlar:
33-shakl. Buyumning ko‟rinmaydigan qismlarini chizmada tasvirlash
 
 
34-shakl. Mahalliy ko‟rinishning hosil bo‟lishi