Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

 
доимий янгилаб туриб кўпайтириш усули ҳам бор.
 
Бу типдаги микроорганизмларни кўпайтиришни амалиётда
хемостат 
(28-расм)ёки 
турбидиостатларда 
амалга оширилади. 

---

56 
 
26-расм

Пичан бацилласи 
Bac.subtilis нинг ривожланиш цикли 
27-расм
. 
Cladotrix dichotoma нинг 
ривожлаииш цикли. 
Саноатда микроорганизмлардан фойдали маҳсулотлар олишда бу усул 
кенг қўлланилади. Қуйида хемостатни схематик тузилиши кўрсатилган (28-
расм). Микроорганизмларни узлуксиз кўпайтириш усулида доимо уларни 
маълум кўпайиш фазасида қулай шароит яратиб ушлаб турилади.
28–расм. Хемостатда микроорганизмларни узлуксиз кўпайиши. 
1 – озиқа мухитини керак вақтида солиб туриш қувури(Т)ва озиқа мухитини керак вақтда 
компенсациялаш(тўлдириб туриш) фильтри(КФ) билан таъминланган идиш;
2 – насос; 
3 – озиқа муҳити (СР) тушиб турадиган хемостат: М - аралаштиргич (мешалка); ФВ - 
ҳаво фильтри; ОП – намуна олиш қурилмаси.; 
4 - қабул қилиш идиши: ФВ – ҳаво чиқарадиган фильтр
 
 

---

57 
МИКРООРГАНИЗМЛАРНИНГ ОЗИҚЛАНИШИ 
Микроорганизмларга ҳам бошқа тирик мавжудотлар сингари озиқа 
моддалари зарур. Озиқа модда деб одатда тирик организмга тушиб ёки 
энергия манбаи бўлиб ёки ҳужайрани таркибий қисмларини қуриш учун 
ишлатиладиган моддаларга айтилади. Озиқа моддалар эса ҳужайрага ташқи 
муҳитдан келади. Бактериялар ҳужайраси ичига озиқа моддалар кириши ва 
ҳаёт фаолиятининг охириги моддаларини ташқи муҳитга ажралиб чиқиши 
уларнинг бутун танаси орқали содир бўлади, шунинг учун бу процесс жуда 
тез боради. Моддалар алмашинуви икки жараёндан иборат: 
I) ташқи муҳитдан ўсиш учун зарур бўлган озиқа моддаларни қабул 
қилиш ва улардан ҳужайранинг янги таркибий қисмини синтезлаш; 
2) ҳаёт фаолиятининг охирги маҳсулотларини ташқи муҳитга чиқариш. 
Микроорганизмлар озиқа моддаларни тўғридан-тўғри ўзлаштириши мумкин 
ёки уларни ўзгартириб, ўзлаштиришга яроқли ҳолга келтириши мумкин. 
Овқатланишнинг усуллари Мишустин (1987) томонидан қуйидагича талқин
қилинади, яъни тирик организмларда икки хил озиқланиш усули
мавжуд: голозой ва голофит. 
Голозой усулида
овқатланишда овқатнинг қаттиқ зарралари
организм томонидан ютилади, сўнгра овқат ҳазм қилиш йўлида ҳазм 
қилинади. Бу хилдаги овқатланиш ҳайвонларга хосдир. 
Голофит усулида
овқатланишда овқатни ютиш ва ҳазм қилувчи 
махсус органлари бўлмаган тирик организмларга хос бўлиб, улар сувда
эриган озиқа моддаларни кичик молекулалар ҳолида сўриб олади. Бу хилдаги 
овқатланиш ўсимликлар ва микроорганизмларга хосдир. 
Кўп органик бирикмалар (оқсиллар, полисахаридлар) полимерлар 
кўринишида бўлиб, улар микроорганизмлар томонидан ютилиб, бевосита 
модда алмашинишида ишлатилмайди. Бундай моддалар бактериялар 
мембраналаридан ўтаоладиган оддий бирикмаларгача парчаланади. Катта
молекулалар
экзоферментлар
ёрдамида парчаланиб микроорганизмлар бор 
муҳитга чиқарилади. Бу хилдаги ҳазм қилиш ҳужайрадан ташқарида ҳазм 
қилиш дейилиб, фақат микроорганизмларга хосдир.