Ўрта махсус, касб-хунар

Ютилиш сабаблари. 
Қудуқ томонидан ҳосил қилинадиган босим 
ўтказувчан қатламга берилади. Суюқликни қатламга сингиб киришига қатлам 
босими
Р
пл
ва бошланғич босим градиенти
Р
нг
қаршилик кўрсатади. 
Қудуқ - қатлам системасида қудуқдан қатламга ёки қатламдан қудуққа 
томон флюидлар харакати бўлмайди, агар: 
а) Р
с
= Р
гр
+ Р
гд
= Р
пл
- Δ Р
нг
= 0 бўлганда; 
б) Р
с
= Р
пл
+ Δ Р
нг
– Δ Р
нг
> 0 бўлганда; 
с) Р
с
< Р
грп
– ўтказувчан қатлам учун. 
Бу ерда: Р
грп
– қатламни гидравлик ёрилиш босими. 
0
пл
-
гд
гр
пл
1







P
Р
K
P
Рc
Р
(8.9) 
ва
г
пл
-
гд
гр
пл
1
Рн
P
Р
K
P
Рc
Р







(8.10) 
бўлганида қудуқдаги суюқлик қатламга фильтрланади ёки қатламдан 
қудуққа ўтади. 
Ютилиш белгилари. 
Қудуқда бурғилаш эритмасининг ютилиши содир 
бўлганида, қудуқдан чиқаётган эритманинг сарфи камаяди, насоснинг қабул 
қилувчи идишларида сатх (уровень) пасайиб кетади. Айрим холларда 
ютилиш белгилари кўринмайди, қайсики бундай ютилиш билан биргаликда 

---

102 
Телеграм каналимиз: @ng_uz (Neft va Gaz KITI) 
нефт–сув пайдо бўлиши содир бўлганида. Ютилиш жараёнида қудуқ тубида
шлам чўкмаси ҳосил бўлади.
Бундан ташқари қудуқ стволида шламнинг йиғилиб қолиши, бунинг 
натижасида эса сальниклар ҳосил бўлиши ва бурғилаш тизмалари қисилиб 
қолиши мумкин. 
Қатламга бериладиган қарши босимни тушириш натижасида эса қудуқ 
деворларининг ўпирилиши ва газ, нефт, сув пайдо бўлишига олиб келиши 
мумкин.