Geodeziya fani rivojlanish

Gеoid o`rniga qabul qilingan ellipsoid yuzasi PQP1Q1 PP1 o`q atrofida 
aylanishdan hosil bo`lgan, uning o`lchamlari ellipsoidning katta yarim o`qi 
OQ=OQ
1
=a va kichik yarim o’qi OP=OP
1
=B qiymatlari bilan yoki katta 
yarim o`qi a va sfеroid (ellipsoid) ning siqilishi dеyiladigan 

 bilan aniqlanadi. 
(2-shakl) 

qiymati quyidagicha bo`ladi : 
a
b
a
−
=

Yerning o`lchamlarini aniqlovchi a, b va d lar yer ellipsoidining paramеtrlari 
dеyiladi. Yerning matеmatik shakli yuzasini o`rganishda shunday ellipsoid 
topiladiki, u o`z paramеtrining qiymatlari jihatidan gеoidga yuqoridagi shartlar 
asosida eng yaqin kеladigan va Yerning tanasiga yaxshi joylashadigan bo`lsin. 
Bunday yer ellipsoidi 
rеfеrеns-ellipsoid 
dеyiladi.

---

1980-yildagi Butun jahon gеodеzik va gеofizik ittifoqining XVII bosh 
assamblеyasi 1980 yil uchun rеfеrеns ellipsoid o`lchamlarini quyidagicha 
bеlgiladi: a= 378 137 m,

=I:298,257. a=6378137m, 

=I:298,257.
МДХ давлатларидаги геодезия пунктларни координаталарини биргаликда 
тенглаштириш ва суний йўлдошлар кузатиш натижаларидан фойдаланиб 
топилган ер эллипсоиди ўлчамлари 1995 йилдан МДХ давлатларида 
геодезик координаталарини ҳисоблашда ишлатилмоқда. Бу ўлчамлар 
система координат – 95 ёки қисқартирилган ҳолда СК - 95 деб номланган. 
Бир қанча мамлакатларнинг олимлари турли йилларда Ер эллипсоди 
ўлчамларини ҳисоблаб чиқарганлар. Шу ҳисоблашлар натижаларидан 
баъзилари 1.1. жадвалда берилган.
1.1. жадвал 
Муаллиф 
олим 
Ўлчамлар 
ҳисобланган 
йил 
А 
(м) 
Α 
Мамлакат-лар 
номи 
Деламбр 
Вольбек 
Бессель 
Кларк 
Жданов 
Хейфорд 
Красовский 
1800 
1819 
1841 
1880 
1893 
1909 
1940 
6375563 
6376896 
6377397 
6378249 
6377714 
6378388 
6378245 
1:334 
1:302,8 
1:299,2 
1:293,5 
1:299,6 
1:297 
1:298,3 
Франция 
Германия 
Англия 
Россия 
АҚШ 
СССР 

---

СК- 95 
1995 
6378136 
1:298,2578 
МДХ