Toshkent moliya instituti "iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyot nazariyasi"

Oddiylik va xolislik
. Bu tamoyil soliqqa tortish bazasini aniqlashda, soliqlarni 
hisoblab chiqishda oddiylik bo‘lishini, taqdim etiladigan hisobotlarning mazmunini 
soddalashtirishni, shuningdek soliqlarning eng muhim turlari bo‘yicha yagona stavkalar 
belgilashni, beriladigan imtiyozlarni iloji boricha kamaytirishni ko‘zda tutadi. Bu 
o‘rinda nazarda tutilayotgan narsa shuki, soliqlarning rag‘batlantirish funktsiyasi 
doirasida beriladigan imtiyozlar yakka tartibdagi xususiyatga ega bo‘lmasligi, balki 
muayyan faoliyat turlarini rag‘batlantirishga, soliq to‘lovchilarning mulkchilik shakli va 
qaysi idoraga mansubligidan qat’i nazar, ma’lum turdagi mahsulotlarni ishlab 
chiqarishni ko‘paytirishga qaratilmog‘i lozim. Ba’zi sohalarda paydo bo‘ladigan davlat 
tomonidan qo‘llab-quvvatlashga ehtiyojni qondirishni byudjet-kredit siyosati orqali 
amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Buning sababi shuki, soliq imtiyozlarining 
haddan tashqari ko‘pligi qonunlarni murakkablashtirib yuboradi, tushunishni 
qiyinlashtiradi hamda turlicha talqin qilinishiga olib keladi, bu hol pirovard natijada 
soliq to‘lovchilarning soliqlarga nisbatan munosabatlariga salbiy ta’sir qiladi. Shu bilan 
birga aniq qilib belgilangan imtiyozlar soliq yukini boshqa soliq to‘lovchilar zimmasiga 
o‘tkazib, ijtimoiy adolatsizlik ro‘y berishiga olib keladi. 
5.
Boshqarishga qulaylik
. Samarali soliq tizimiga qo‘yiladigan muhim talablardan 
biri boshqaruvga qulay bo‘lishidir. Soliqlarni undirib olishda samaradorlikka erishish 
ko‘p hollarda soliqlarning soliq to‘lovchilarga yaxshi tushunarli bo‘lishiga
bog‘liq.
Ayrim mamlakatlarda soliqqa tortishning nihoyatda murakkab tartibi amal qiladi, 
aytaylik, shkala va stavkalar turi, soliqlar tarkibi, ularni to‘lash qoidalari va tartiblari 
haddan tashqari ko‘p. Buning ustiga ular soliq tushumlarining ko‘payishiga hech qanday 
yordam bermaydi hamda soliqlarning rag‘batlantiruvchi funktsiyasi bajarilishida rol 
o‘ynamaydi. 
6.