3. Ғовакли ва ихчам минералокерамика ва компакт (ихчам)
металлокерамика
Fовакли металлокерамика - 15-50 % ғоваги бўлган металло-керамика
ғовакликка киради. Бу группага антифрикацион филтерларга ва терловчи
материалларга киради. Антрификацион материалларнинг таркибида графит
ва бошқа компонентлар бўлади, улар ѐғловчи вазифасини бажаради.
Fоваклар ѐғларга тўлиб яхши ѐғловчи ҳусусиятга эга бўлади. Бронза, графит,
темир, графит металлокерамик маҳсулотлар сирпаувчи подшипникларда
ишлатилади. Бронза графит микротузилишига қараб миснинг қалай билан
қаттиқ эритмасини доначаларни ҳосил қилади ѐғ билан тўлган бўшлиқни ва
графитни эркин ҳолдагисини кўришимиз мумкин бўлади. Темир графитда эса
тузилиши феррит, перлит ва цемететдан иборат бўлади. Автомобиль,
станоксозликда, авиацияда кенг ишлатилади.
Филтерлар - темир, бронза, никель ва коррозияга бардош пўлатлар
кукунидан тайѐрланади. Уларни ғоваклиги 40-50% дан кам бўлиши керак
эмас. Филтерлар автомобиль, тракторларнинг двигателида ѐқилғи, ҳаво ва
турли суюқликларни тозаловчи сифатида ҳизмат қилади. Металлокерамик
материалларни - "Терловчи" деб айтишга сабаб ғоваклар орасидан буғлатиб
совитиши учун уларни терлатувчи деб айтишади. Улар коррозияга бардошли
бўлиб, пўлатлардан, никель ва вольфрамдан тайѐрланади.
Компакт (ихчам) металлокерамика
Фрикционлик металокерамик материаллар темир миснинг мураккаб
химиявий композицион аралашмаси бўлиб ҳисобланади. Фрикцион
материалларни таркибига кирган компонентлар ѐғловчи бўлиб едирилишдан
сақлайди, унга қўрғошин, кварц, қум, турли сулфитлар, оксидлар ва қийин
эрийдиган материаллар киради.
Магнитли металокерамик материалларни кукун металургияси ѐрдамида
олинади. Бу магнит жиҳатидан юмшоқ (ферритлар), магнит жиҳатидан
қаттиқ (дойимий магнитлар) ва магнит диэлектриклардир. Ферритлар совуқ
ва иссиқ ҳолда, яъни тоза темир кукунини, котишмалари ва оксидлар
асосидаги кукунидан иборат бўлади. Ферритларни оксидловчи мухитда
етиштирилади. Доимий магнитлар мураккаб металокерамик қотишма бўлиб
темир асосида никель, алюминий, мис, кобальт билан легирланади. Пресслаб
етиштирилган магнитларга қўшимча термик ишлов, тоблаш ва бўшатиш
лозим. Металлокерамик дойимий магнитлар мустаҳкамлиги қуймада
олинишга нисбатан 3-6 марта ошиқ бўлади. Магнитодиэлектриклар
композитлар билан (изоляцион) диэлектрик материллардан ташкил топади.
Қўшимча бўлиб фенол смолалар, полехлорвинил, силикат ва каучук хизмат
қилади изроляцион компонентлар магнитодиэлектрик 5-15% ни ташкил
қилади. Электроконтактлик - металокерамик материаллар қийин эрувчан
(W,Mo,Co,Ni) ларни мис, кўмиш аралашмасидан ташкил топади. Енгил
эрувчан материаллар тўлатувчи бўлиб хизмат қилади ва материалга юқори
электр ўтказувчанлик ҳусусиятини беради. Металокерамик контактлар
магнитли
юргазувчиларда
иссиқлик
релесида
(теплореле),
токни
ўзгартурувчиларда кенг ишлатилади.
Назорат саволлар:
1. Кукун металургия нималардан иборат?
2. Металлар кукуни олиш усулини айтиб беринг.
3. Қаттиқ қотшмаларга хос хусусиятларни айтиб беринг.
4. Металокерамика деб нимага айтилади?
5. Ғовакли металокерамика қаерда ишлатилади?
Do'stlaringiz bilan baham: |