Klasterlarni shakllantirish: tajribalar, natijalar va innovatsion yondashuvlar

Ишлаб чиқариш жараёнида ёқилга ва элект энергиясидан фойдаланиш билан 
боғлиқ харажатларни бошқариш. 
Мамлакатимиз электр энергияси ва ёқилғи 
етиштириш бўйича ўзини-ўзи таъминлайдиган давлатларга киради. Бу жиҳатдан олиб 
қаралса бизни табиат “қисиб” қўйган эмас. Аммо ҳозирги пайтда мана шу иккита неъматга 
жуда ҳам эҳтиёж каттариб бормоқда. Буларсиз ҳозирги кунда нақақат иқтисодий, балки 
ижтимоий ҳаётимиз ҳам ҳаракатдан деярли тўхтайди. Бундай шароитда ушбу 
неъматларни тежаб тергаб ишлатиш энг устувор вазифалар сирасига киради. Чунки, 

---

59 
буларнинг захираси чексиз эмас. Бундан ташқари, ёқилғи ва электр энергиясига бўлган 
эҳтиёжнинг ўсиши, уни тежашни ҳам тақозо қилмоқда. Зеро хорижий мамлакатларда 
бизга нисбатан ушбу неъматларнинг тежамкорлиги 1,5-2,0 баробар камлигига гувоҳ 
бўлмоқдамиз. Бу эса барча соҳаларда юқори самарадорликка эришиш имкони бермоқда. 
Бугунги кун талабидан келиб чиқиб, ишлаб чиқариш жараёнида ёқилга ва элект 
энергиясидан фойдаланишдаги харажатлар самарадорлигини ошириш билан бирга, унинг 
тежамкорлигини бошқариш масаласи ҳам долзарб аҳамият касб этмоқда. 
Ишлаб чиқариш жараёнида ёқилга ва электр энергиясидан фойдаланиш билан 
боғлиқ харажатлар тежамкорлигини бошқариш учун уларни ифодаловчи кўрсаткичларни 
аниқлаб олишни тақозо қилади. Бунинг учун биз бир миллиард ишлаб чиқариб сотилган 
маҳсулотга тўғри келадиган ёқилга ва электр энергияси сарфини (СМээ) аниқлашни 
тавсия қиламиз. Ушбу кўрсаткични аниқлаш учун ёқилга ва электр энергиясидан 
фойдаланиш билан боғлиқ харажатлар суммасини (Ёээ) сотилган маҳсулот ҳажмига (См) 
бўлиш кифоя. Бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланиш тавсия қилинади: 
СМээ = Ёээ/См 
Ушбу формуладан фойдаланиб, унга амалий маълумотларни қўллаб таҳлил 
қилинса, ёқилга ва электр энергиясидан фойдаланиш билан боғлиқ харажатлар 
самарадорлигига баҳо бериш мумкин. Ушбу ҳисоб-китобни «AFROSIYOB JEANS»
МЧЖда 
2015-2019 
йиллар 
бўйича амалга оширилганда қуйидаги 
натижаларга эришилганлиги аниқланди (3-жадвал).