100 йиллигига бағишланади Муминов Н. Г

 
Қурилиш сохасидаги ташкилот ва корхоналарнинг техник 
ривожланиш даражасининг асосий кўрсаткичлари бўлиб қуйидагилар 
ҳисобланади:
 
1.Самарали 
қурилиш 
конструкцияларидан 
ва 
янги 
қурилиш 
материалларидан фойдаланиш;
 
2.Қурилиш-монтаж 
жараѐнларини 
механизациялаш, 
комплекс 
механизациялаш ва автоматлаштиришни ривожлантиришнинг кейинги 
босқичига ўтиш;
 
3.Қурилиш ишлаб чиқаришининг етакчи технологиясини амалиѐтга 
тадбиқ этиш;
 
4.Кўргазмали қурилишни ташкил этиш.
 
Бозор иқтисодиѐти шароитида ташкилотлар ва корхоналарга 
барча соҳаларда ҳуқуқ ва эркинликлар берилиб, собиқ итифоқ 
даврида бўлганидек юқоридан кўрсатмалар берилмай, балки техник 
ривожланиш корхона ва ташкилотларнинг ўз ташаббускорлигидан 
келиб чиқади. Бу масала қурилиш ташкилотининг бош муҳандиси 
раҳбарлиги остида ҳал қилинади ва керак бўлганда бунга корхонанинг 
иқтисодий инструментлари жалб қилинади. Даставвал режа ва 
дастурнинг асосий йўналишларини белгиловчи тадбирлар рўйхати 
тузилади, ушбу рўйхатда тадбирларнинг қисқача таснифи ва уларнинг 
қайси объектларда амалга оширилиши кўрсатилади. Режага 
киритиладиган ҳар бир тадбир зарур техник иқтисодий ҳисоб китоблар 
натижасида тасдиқланади, малакали ишчилардан ташкил топган 
ташаббускор гуруҳ ташкил этилади. Бу ишлаб чиқариш резервларидан 
максимал даражада фойдаланишни таъминловчи режаларни тизимли 
равишда такомиллаштириш ва уларга зарур тузатишлар киритиш 
имкониятини беради. 
Янги техника ва ташкилий хўжалик тадбирлари режаларини 
бажариш жараѐнида, қурилиш соҳасидаги янги кашфиѐтлар, 
рационализаторлик таклифлари, шунингдек замонавий фан ва 
техникадаги ютуқлар ҳисобга олиниши керак. 
Илмий-техник тараққиѐтни режалаштиришда шуни ҳисобга олиш 
муҳимки турли ғоя, фикр ва янгиликлар пайдо бўлиши мумкин, уларни 
амалиѐтга 
қўллаш 
эса 
қурилиш 
саноатидаги 
корхона 
ва 
ташкилотларнинг ўз кучлари билан амалга оширилади, булар қаторига 
қуйидагиларни киритиш мумкин: 
Институтлар — бирламчи тадқиқотларга ихтисослашган ва 
фаннинг маълум бир соҳасидаги ривожланиш учун жавобгар 
ташкилот; 
Илмий тадқиқот институтлари — иккиламчи тадқиқий ишларга 

---

368 
ихтисослашган ва маълум бир тармоқни ишлаб чиқариш ѐки илмий-
техник даражасига жавобгар бўлган ташкилот;
 
Лойиҳалаш, конструкторлик, технологик ташкилотлар, технологик 
иқтисодий тадқиқот институтлари — конструкторлик технологик 
лойиҳалаш ѐки ташкилий ишлаб чиқаришга ихтисослашган маҳсулот 
самарадорлиги, технологияси ишлаб чиқаришини ташкил этиш ва 
лойиҳаларга жавобгар ҳисобланувчи тармоқли ташкилотлар. Бу ерга у 
ѐки бу институтларга хизмат кўрсатувчи ташкилотлар кирмайди. 
Монтаж, ишга тушириш ва таъмирлаш билан боғлиқ бўлган 
жараѐнларни бошқариш билан шуғулланувчи ташкилий техник 
институтлар, асосий ишланмаларни яратишга қаратилган махсус 
лабораториялар, уларни синаш ишлари билан шуғулланувчи 
ташкилотларга қуйидагилар киради: янгиликларни тарқатиш билан 
шуғулланувчи илмий-техник ва бошқа институтлар. 
Ушбу ташкилотларни шунингдек бўйсундирилганлиги, фаолият 
миқѐслари (тармоқли, тармоқлараро, тармоқлар ости, ҳудудий), 
ихтисослик бошқалар бўйича туркумлаш мумкин. 
Ҳозирги бозор иқтисодиѐти шароитида асосий муаммо фаннинг 
мувафақиятли фаолият юритиши учун шароит яратиш, уни бир 
меъѐда сақлаш, илмий-техник тадқиқотлар самарадорлигини ошириш 
ва илмий-техник тараққиѐтнинг асосий йўналишларидаги ресурслар 
жамланмасини таъминлаш бўлиб ҳисобланади. Айнан шу мақсадда 
академик ва ихтисослашган илмий-тадқиқот муассасаларининг 
эркинликларини ошириш, илмий-тадқиқотларни танлов-шартномали 
тамойил бўйича ташкил этилишига, шунингдек уларни илмий-техник 
дастурлар асосида молиялаштириш тизимига ўтиш мақсадга мувофиқ 
хисобланади. Бунда фаолият юритиш объекти бўлиб танлов лойиҳаси 
ҳисобланади, субъекти бўлиб эса уни илгари сурган олимлар гуруҳи 
ѐки илмий-тадқиқот институтлари ҳисобланади. Айни чоғда ташкилот 
ѐки корханалар ва илмий-тадқиқот институтлари ўртасида ўзаро 
алоқаларни ўрнатиш лозим, бу биринчидан ихтиро қилинган 
«велосипед»ни қайта ихтиро қилишнинг олдини олади, иккинчидан эса 
фан 
ва 
техника 
ривожланишига 
қаратилган 
илмий-техник 
тараққиѐтнинг самарадорлигини ошириш имконини беради.