Координаталарни ҳисоблаш қайдномаси
1, 2.2-жадвал
X
1
=1500,35+n,n
Y
1
=2500,25+n,n
Таянч
нуқта
Ички ўлчанган бурчак
β
Дирекцион
бурчак
α
Румб
r
Чизиқ
узунлиги
d
Ҳисобланган
орттирмалар
Тўғриланган
орттирмалар
Координиталар
Ўлчанган
β
ў
Тузатилган
β
т
±
∆ f
ҳ
±
∆ f
ҳ
±
∆ f
т
±
∆ f
т
±
X
±
Y
1
85
○
42
'
30''
220°45'+n°n'
212.29
2
81
○
40
'
30''
220.05
3
106
○
36
'
30''
163.05
4
86
○
02
'
30''
242.28
Σβ
ў
=
Σβ
т
=
Σd=
Σ∆f
ҳ
=
Σ∆f
ҳ
=
Σ∆f
т
=
Σ∆f
т
=
Σβ
н
=(n-2)*180
○
=
f
xat.
= Σβ
ў
- Σβ
н
=
f
chek.
= ±1,5 *
√
=
√
Назорат саволлари
1. Дирекцион бурчак деб нимага айтилади?
2. Румб деб нимага айтилади?
3. Дирекцион бурчак ва румб бурчакларининг ўзоро боғланишини
тушунтириб беринг.
3 – Амалий иш
Мавзу:
Жойнинг абриси ва планини чизиш
Ер юзидага географик объектларнинг контур ва чизиқлари эллипсоид
ѐки шар сиртига туширилади, яъни ер юзининг горизонтал проекцияси ҳосил
қилинади, бу проекция маълум математик қонун асосида текисликка
туширилади, бунда дастлаб, меридиан ва параллеллар тўри, яъни
картографик тўр чизилади. Сўнгра картографик тўр маълум даражада
кичрайтирилган географик объектлар билан тўлдирилади. Демак,
карта
– ер
юзининг эллипсоид сиртидаги горизонтал проекциясининг қоғозда
кичрайтирилган тасвиридир.
План
– ер юзининг ясси деб қабул қилинган бўлагининг текис сатхий
юзага туширилган горизонтал проекциясининг қоғоздаги кичрайтирилган
тасвиридир.
План билан карта ўртасидаги асосий фарқ:
1. Карта – юзининг ва унинг айрим катта қисмининг сферик юзага
туширилган проекциясининг қоғоздаги кичрайтирилган тасвири; план эса ер
юзи кичик қисмининг текисликдаги горизонтал проекциясининг қоғоздаги
кичрайтирилган тасвиридир.
2. Планда жойдаги чизиқларнинг узунлиги, объектлар контурларининг
майдони ва йўналишлар орасидаги бурчаклар тўғри тасвирланади, картада
эса уларнинг тасвирида маълум хатолар рўй беради.
3. Планнинг масштаби унинг ҳама қисмида бир хил бўлади; яъни планда
масштаб ўзгармайди, картада эса масштаб картанинг турли қисмларидагина
эмас, хатто бир нуқтадан чиқадиган турли йўналишлар бўйича ҳам ўзгариб
боради;
4. Карта маълум картографик проекция ѐки зонал системасидаги тўғри
бурчакли координатада тузилади; план эса кўпична шартли ѐки махаллий
тўғри бурчакли координата системасида тузилади.
Карта ѐки планга жойдаги турли – туман тавсилотларнинг контурлари,
денгиз ва дарѐларнинг қирғоқ чизиқлари, каналлар, йўллар, уй ва бинолар,
ўсимлик ва грунтларнинг контурлари ҳамда бошқалар туширилади.
Ҳар қандай контур қатор узлуксиз нуқталардан иборат. Бирон контурни
план ѐки картага тушириш учун бу контурнинг ҳарактерли нуқталари
танланади. Сўнгра бу нуқталарнинг бир – бирига нисьатан тутган ўрнини
аниқлаб карта ѐки планга туширилади. План ѐки картага туширилган
нуқталар бир – бири билан туташтирилиб жойдаги тавсилотларнинг
контурлари хосил қилинади.
171
3.1-расм. Жойнинг абриси
Do'stlaringiz bilan baham: |