O’zbеkiston rеspublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

kavak venalar anastomozi, 
deyiladi.Qovurg‘a
oraliq nervlar o‘n ikki juft bo‘lib, ular aralashnervlardir. Qovurg‘a oraliq nervlar 
orqa miyaning ko‘krak qismidanchiqib, qovurg‘a oraliq muskullarini, ko‘krak
muskullarini vaterisini, qorin oldingi devori yuqoritomonining (kindikdan 
yuqoriqismi) muskullari va terisini nerv tolalari bilan ta’minlaydi. 
7. Ko‘krak 
bo‘shlig‘ini 
qorin 
bo‘shlig‘idan 
diafragma 
ajratib 
turadi. Ko‘krak bo‘shlig‘iga qaragan diafragma gumbazi kattalardaoltinchi 
esabolalarda beshinchi qovurg‘aga to‘g‘ri kelsa, qarilardaettinchi qovurg‘aga to‘g‘ri 
keladi
 
Plevra ikki varaqli: ichki varaq (pleura viscetalis) va parietal varaq (pleura 
parietalis) dan iborat.
O‘pkalar (pulmones)
ko‘krak qafasida joylashgan bo‘lib, juft nafas olish 
a’zolariga kiradi. Ular kesilgan konusga o‘xshab, konusning asosi diafragmaga tegib 
tursa, uchi birinchi qovurg‘adan 3-4 sm yuqorida yoki o‘mrov suyagidan 2-3 sm 
yuqoriroqda turadi. Har bir o‘pkada uchtadan yuza : qovurg‘a, mediastinal va 
diafragma yuzalari tafovut qilinadi. Uning o‘mrov ustidan yuqorida turgan qismiga 
o‘pkaning uchi deyiladi. 
O‘pkaning mediastinal (ko‘ks oralig‘iga qaragan) yuzasida yurak o‘ymasidan 
va o‘pka venasi chiqadigan o‘pka darvozasi (hilus pulmonis) bor. O‘pka 
darvozasining ko‘krak qafasidagi tashqi tasviri, orqadan V-VSH ko‘krak 
umurtqalariga, oldindan esa — II-IV qovurg‘alarga to‘g‘ri keladi. 
O‘ng o‘pka chuqur ariqchalar yordamida 3 bo‘lakka; chap o‘pka esa ikki 
bo‘lakka bo‘linadi. O‘ng o‘pkadan o‘tgan qiyshiq va ko‘ndalang ariqchalar uni uch 
bo‘lakka, yuqori va pastki bo‘laklarga bo‘lib turadi. CHap o‘pkadan o‘tuvchi va 
pstga hamda medial tomonga yo‘naladigan ariqcha uni ikki bo‘lakka, ya’ni yuqori 
va pastki bo‘laklarga bo‘lib turadi. O‘ng o‘pkaning xajmi chapdagiga qaraganda 
kattaroq bo‘lishiga qaramay bo‘yi chap o‘pkaga qaraganda qisqaroq bo‘ladi. Buning 
sababi, o‘ng o‘pkaning tagida jigar joylashgan.
O‘ng o‘pkaning mediastinal yuzasi, o‘zining darvozasi old yuzasi bilan 
yurakning o‘ng qorinchasiga, undan yuqorida — yuqori qavak venaga tegib turadi. 
Rak bo‘lmasiga yaqin joyda o‘pka o‘ng o‘mrov osti arteriyasiga tegib turadi. o‘pka 

---

darvozasining orqasida o‘zining mediastinalyuzasi bilanu qizilo‘ngachga, toq 
venaga va ko‘krak umurtqalariga tegib turadi. 
CHap o‘pkaning mediastinal yuzasi 
o‘zining darvozasi old yuzasi bilan yurakning chap qorinchasiga, undan yuqorida — 
aorta yoyiga tegib turadi. YUrak bo‘lmasiga yaqin joyda bu o‘pka chap o‘mrov osti 
va chap umumiy uyku arteriyasiga tegib turadi.
O‘pka ildizining pastki yuzasida visseral plevra o‘pka darvozalariga kelganda 
bevosita parietal plevraga o‘tar ekan, plevraning bo‘sh qavatli boylami (lig. 
pulmonale) ni hosil qiladi. Parietal va visseral, plevralar orasida plevral bo‘shliq 
bo‘lib, unda ma’lum miqdorda suyuqlik bo‘ladi.
Plevra bo‘shlig‘ida manfiy bosim bo‘lganligidan ko‘krak qafasining germetik 
butunligi buzilgan vaqtda plevra bo‘shlig‘iga havo kirib, o‘pkani qisib qo‘yadi. 
Natijada nafas olish qiyinlashadi.
To‘sh suyagining orqasida, ikkala plevraning orasida IV -qovurg‘adan 
pastda, plevradan holi bo‘lgan joy (area interpleuralis inferior. s. area pericardiaca ) 
hosil bo‘lib, unda yurak perikardi bilan joylashadi.
Parietal plevra varag‘ining bir qismidan ikkinchi qismiga o‘tadigan joylarida 
uning bo‘shliqlari (sinus pleuralis) hosil bo‘ladi. Uning kuyidagi bo‘shliqlari tafovut 
qilinadi: o‘ng va chap qovurg‘a-diafragma bo‘shlig‘i (sinus costodiaphragmatici), 
qovurg‘a-mediastinal bo‘shlig‘i (sinus costomediastinalis), oldingi va orqa hamda 
o‘ng va chap diafragma-mediastinal bo‘shliqlari (sinus phrenicomediastinales).