Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti jismoniy madaniyat va sportni o

Xalqaro Olimpiya qo’mitasi (XOQ) va uning prezidentlari. 

Olimpiya Kongresslari 

XX asrning birinchi yarmida Xalqaro siyosiy voqyealar qanchalik murakkab 

bo’lmasin, Xalqaro Olimpiya qo’mitasi (XOQ) o’z faoliyatini yuksak darajada olib bordi. 

Bunda XOQ rahbarlarining xizmatlari juda katta bo’lganligini o’z davrining 

mutaxassislari e’tirof etishgan. Shu sababdan bu davrdagi XOQ prezidentlari haqida ba’zi 

bir ma’lumotlarni keltirish maqsadga muvofiqdir. 

Hozirgi zamon olimpiya o’yinlarining asoschisi Pyer de Kuberten Olimpiya 

harakatiga 20 yil (1896-1925) rahbarlik qildi. Ta’kidlanganidek, u hozirgi zamon 

Olimpiya o’yinlarini o’tkazish yo’lda juda ko’p mehnat qildi, 1925 yilda o’z ixtiyori 

bilan Prezidentlik vazifasidan ozod etildi. U o’z arizasida kelajak uchun vasiyat sifatida 

olimpiya g’oyalarini rivojlantirish, har qanday qiyinchiliklarga qaramasdan, sportning 

tinch va ozod mehnat qilish yo’lidagi mohiyatini kuchaytirish zarurligini uqdirdi. 

Kuberten 1937 yil vafot etdi. Uning qabri Lozanna shahrida, uning vasiyatiga ko’ra esa 

yuragi Olimpiya shahrida saqlanib kelmoqda.  

1925 yilda XOQ Prezidenti etib graf Andri de Baye-Latur (1876-1942) saylandi. U 

Belgiya davlati va Xalqaro sport arbobi bo’lib, 1906 yil Belgiya milliy Olimpiya 

qo’mitasini tashkil etuvchilardan biri hisoblanadi. 

Baye-Latur XOQni 17 yil davomida boshqardi. U XI Olimpiya o’yinlari arafasida 

Gitlerning Olimpiya o’yinlari qatnashchilari va g’oliblarini tabriklash uchun minbarga 

chiqishiga rozilik bermagan. Shunday bo’lsa-da, u bolshevizmga chinakam qarshi edi. 

Shu sababdan sovet sportchilari Olimpiya o’yinlarida qatnashishdan mahrum etilgan. 

1942-1946 yillarda  Olimpiya harakatining faollaridan shved Zigfrid Edstryom 

(1882-1964) XOQni vaqtincha boshqardi, 1946 yilda esa IV prezident qilib saylandi. U 

AQSh, Shveysariya va Shvesiyada ta’lim olgan, ixtisosiga ko’ra elektrik-muhandis edi. 

Talabalik yillarida qisqa masofalarga yugurish bo’yicha Shvesiya rekordchisi ham 

bo’lgandi. U 1920 yil XOQga a’zo qilib saylandi. 1921 yildan ijroqo’m a’zosi va 1931 

---

 

70 

yildan boshlab XOQ vise-prezidenti bo’lgan. U 1952 yilda 70 yoshida Prezidentlikdan 

ozod etildi. 1964 yil 18 martda vafot etdi.  

Olimpiya o’yinlari davomida XOQning faoliyatlari rivojlandi. XOQ rahbarlarining 

xizmati yana shundaki, o’yinlarda xalq irodasi va sportchilarning faoliyatlarini turli 

ramzlar (simvollar) va atributlar bilan ifoda etishda yangiliklar yaratdilar. Qo’yidagi ana 

shu belgilar va ramzlar haqida qisqacha ma’lumotlar beriladi.  

Olimpiya ramzi – bir-biriga ulangan besh halqa. Ular yashil, qora, qizil, sariq va 

ko’k rangda tasvirlanib, besh qit’ani bildiradi. Bu 1913 yilda Kuberten taklifi bilan 

tasdiqlangan.