Tajriba ishi №5. Mavzu: Tizim ishlashiga ta’sir qiluvchi kiber hujumlarni aniqlash va tahdidlardan himoya qilish

Eslatma: 
Ushlash tinglashdan ko'ra xavfli bo'lib, u odamga yoki tashkilotga qarshi qaratilgan hujumni 
anglatadi. 
O'zgartirish hujumini aniqlash 
Modifikatsiya hujumi axborotni noto'g'ri o'zgartirishga urinishdir. Bunday hujum axborot 
mavjud bo'lganda yoki uzatilganda amalga oshirilishi mumkin; axborotning yaxlitligini buzishga 
qaratilgan 
O'zgartirish 
Modifikatsiya hujumining bir turi mavjud axborotni almashtirishdir, masalan, xodimning ish 
haqini o'zgartirish. O'zgartirish hujumi ham maxfiy, ham ommaviy axborot vositalariga qarshi 
qaratilgan. 
Qo'shish 
Hujumning yana bir turi, masalan, o'tgan davrlar tarixi haqidagi ma'lumotlarga yangi 
ma'lumotlarni qo'shishdir. O'g'ri bank tizimida operatsiyani amalga oshiradi, natijada mijozning 
hisobidan mablag ' o'z hisobiga o'tkaziladi. 
Olib tashlash 
Olib tashlash hujumi mavjud bo'lgan ma'lumotlarni ko'chirish, masalan, bank balansidan 
operatsiya yozuvini bekor qilishni anglatadi, natijada hisobdan pul mablag'lari saqlanib qoladi. 
Modifikatsiya hujumlari qanday amalga oshiriladi? 
Kirish hujumlari kabi, modifikatsiya hujumlari qog'oz hujjatlari shaklida yoki kompyuterda 
elektron shaklda saqlangan ma'lumotlarga nisbatan amalga oshiriladi 
Hujjatlar 
Hujjatlarni o'zgartirish qiyin, shuning uchun hech kim buni sezmaydi: agar imzo mavjud bo'lsa 
(masalan, shartnomada) uning soxta ishi haqida g'amxo'rlik qilish kerak bo'lsa, biriktirilgan 
hujjat diqqat bilan qayta to'planishi kerak. 
Eslatma: 
Hujjatning nusxalari mavjud bo'lsa, ular asl nusxada bo'lgani kabi qayta ishlanishi kerak. Va 
barcha nusxalarini topish deyarli mumkin emasligi sababli, soxta ma'lumotni ko'rish juda oson. 
Jurnal jurnallaridan yozuvlarni qo'shish yoki o'chirish juda qiyin. Birinchidan, ulardagi 
ma'lumotlar xronologik tartibda joylashgan, shuning uchun har qanday o'zgarish darhol seziladi. 

---

Eng yaxshi usul hujjatni olib tashlash va uni yangi bilan almashtirishdir. Ushbu turdagi hujumlar 
uchun ma'lumotlarga jismoniy kirish kerak.