Samarqand davlat universiteti giperbolik tipdagi tenglamali chegaraviy masalalarni sonli



Download 2,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/38
Sana23.06.2022
Hajmi2,89 Mb.
#696702
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   38
Bog'liq
AbdirashidovA.GiperboliktipdagitenglamalichegaraviymasalalarnisonliyechishUK2018

 
2.3.
O’zgaruvchan koeffisiyentli bir o’lchovli ko’chirish tenglamasini 
notekis to'r yordamida sonli yechish.
Masalaning qo’yilishi.
Ko’chirish tenglamasi quyidagi ko’rinishda bo’lsin: 
),
,
(
)
,
(
)
,
(
)
,
(
t
x
f
u
t
x
q
x
u
t
x
p
t
u
t
x








,
0
l
x


,
0
T
t


(2.1'') 
uning boshlang’ich sharti: 
),
(
)
0
,
(
0
x
u
x
u

(2.2'') 
va chegaraviy shartlari: 
)
,
(
),
,
0
(
0
t
l
p
P
t
p
P
N


.
q
yo'
shartlar
chegaraviy
,
0
,
0
)
4
),
(
)
,
(
),
(
)
,
0
(
,
0
,
0
)
3
),
(
)
,
0
(
,
0
,
0
)
2
),
(
)
,
(
,
0
,
0
)
1
0
2
1
0
1
0
2
0












N
N
N
N
P
P
t
t
l
u
t
t
u
P
P
t
t
u
P
P
t
t
l
u
P
P




(2.3'') 
Kiritiladigan ma’lumotlar: 
1) 
0
,
0
0


N
P
P
1
2
0
2
2
)
(
,
)
(
]
3
)
1
(
)
1
(
[
)
,
(
2
)
,
(
,
5
)
,
(















l
x
t
x
Ae
t
Ae
x
u
t
t
x
x
Ae
t
x
f
t
x
t
x
p
t
x
t
x


l
=1, T=1 
Aniq yechim:
1
,
)
,
(



A
Ae
t
x
u
t
x
2) 
0
,
0
0


N
P
P


39 
t
x
t
x
Ae
t
Ae
x
u
t
t
x
x
Ae
t
x
f
t
x
t
x
p
t
x
t
x















)
(
,
)
(
]
7
)
1
(
)
1
(
[
)
,
(
)
2
(
)
,
(
,
5
)
,
(
1
0
2
2


Aniq yechim:
1
,
)
,
(



A
Ae
t
x
u
t
x
3) 
0
,
0
0


N
P
P
t
l
t
x
t
t
x
t
Ae
t
Ae
t
Ae
x
u
e
x
t
x
Ae
t
x
f
e
x
t
x
p
t
x
t
x















)
(
,
)
(
,
)
(
]
)
1
2
(
)
10
[(
)
,
(
)
1
2
(
)
,
(
,
10
)
,
(
2
1
0
2
2



Aniq yechim: : 
1
,
)
,
(



A
Ae
t
x
u
t
x
4) 
0
,
0
0


N
P
P
x
t
t
x
t
Ae
x
u
e
x
t
x
Ae
t
x
f
e
x
t
x
p
t
x
t
x












)
(
]
)
1
2
(
)
10
[(
)
,
(
)
1
2
(
)
,
(
,
10
)
,
(
0
2
2

Aniq yechim:
1
,
)
,
(



A
Ae
t
x
u
t
x
(2.1'') – (2.3'') chegaraviy masalani yechish uchun ishonchli, oshkor va 
oshkormas sxemalardan foydalanamiz. 
Oshkor sxemalar.
p(x,t) > 0, (p
0
>0, p
N
>0) yoki p(x,t)<0, (p
0
<0, p
N
<0) 
bo’lganda oshkor sxemalardan foydalaniladi. Amaliyotda ko’pincha yugiruvchi hisob 
sxemasidan foydalaniladi. p(x,t) funksiyaning ishorasiga qarab chap yoki o’ng 
ayirmali sxema qo’llaniladi. 
Har ikkala hol uchun yugiruvchi hisob sxemasini qaraylik. 
1) p(x,t)>0, (p
0
>0, p
N
>0) 
O’ng ayirmali sxema: 
1
1
1
1
1
1
1
1
1













j
i
i
j
i
j
i
j
i
j
j
i
j
i
j
i
f
h
y
y
p
y
y


;
(2.1''′) 
)
(
0
0
i
i
x
u
y

; (2.2′'') 
1
2
1



j
j
N
y

;
(2.3''′) 
(2.1′'') dan kelib chiqadiki,
1
1
1
1
1
1
1
1
1
*














j
i
j
i
j
i
j
j
i
j
i
j
i
j
i
j
i
R
f
y
y
R
y




bu yerda
1
1
1
1
*





j
i
i
j
j
i
p
h
R

0
,
1


N
i
1
,
0
0


j
j

2) p(x,t)<0, (p
0
<0, p
N
<0) 
Chap ayirmali sxema: 
1
1
1
1
1
1
1
1
1













j
i
i
j
i
j
i
j
i
j
j
i
j
i
j
i
f
h
y
y
p
y
y



(2.1*) 



40 
)
(
0
0
i
i
x
u
y

; (2.2*) 
1
1
1
0



j
j
y

;
(2.3*) 
(2.1*) dan kelib chiqadiki,
1
1
1
1
1
1
1
1
1
*















j
i
j
i
j
i
j
j
i
j
i
j
i
j
i
j
i
R
f
y
y
R
y




bu yerda
1
1
1
1
*





j
i
i
j
j
i
p
h
R

,
N
i
,
1


1
,
0
0


j
j

1-jadval. O’zgaruvchan koeffisiyentli bir o’lchovli ko’chirish tenglamasini oshkor 
(o’ng ayirmali) sxemaning yugiruvchi hisob sxemasi bo’yicha sonli hisob
natijalari 
p0>0, pN>0 va 50-qatlam uchun 
N Taqribiy yechim Aniq yechim 
Xatolik 

0.10039200 
0.10004559 
0.00034641 

0.10731313 
0.10694264 
0.00037049 

0.11471141 
0.11431517 
0.00039623 

0.12261970 
0.12219596 
0.00042375 

0.13107319 
0.13062004 
0.00045315 

0.14010945 
0.13962487 
0.00048458 

0.14976865 
0.14925048 
0.00051817 

0.16009374 
0.15953968 
0.00055407 

0.17113063 
0.17053820 
0.00059243 

0.18292837 
0.18229495 
0.00063342 
10 0.19553941 
0.19486220 
0.00067721 
11 0.20901984 
0.20829583 
0.00072401 
12 0.22342957 
0.22265555 
0.00077402 
13 0.23883258 
0.23800523 
0.00082736 
14 0.25528740 
0.25441310 
0.00087431 
15 0.27195211 
0.27195211 
0.00000000 


41 
2.9-rasm. Yechim ustivir ekan. 
2-jadval. O’zgaruvchan koeffisiyentli bir o’lchovli ko’chirish tenglamasini oshkor (chap 
ayirmali) sxemaning yugiruvchi hisob sxemasi bo’yicha sonli hisob natijalari 
p0<0, pN<0 va 50-qatlam uchun 
N Taqribiy yechim Aniq yechim 
Xatolik 

0.14715178 
0.14715178 
0.00000000 

0.14242453 
0.14232757 
0.00009697 

0.13785337 
0.13766151 
0.00019185 

0.13343317 
0.13314843 
0.00028474 

0.12915902 
0.12878331 
0.00037571 

0.12502613 
0.12456129 
0.00046484 

0.12102988 
0.12047768 
0.00055219 

0.11716580 
0.11652796 
0.00063785 

0.11342959 
0.11270772 
0.00072187 

0.10981705 
0.10901272 
0.00080434 
10 0.10632415 
0.10543886 
0.00088530 
11 0.10294698 
0.10198216 
0.00096483 
12 0.09968176 
0.09863879 
0.00104298 
13 0.09652483 
0.09540502 
0.00111981 
14 0.09347266 
0.09227727 
0.00119539 
15 0.09052183 
0.08925206 
0.00126976 


42 
2.10-rasm. Yechim ustivir ekan. Dastur matni 1-ilovada keltirilgan. 
Oshkormas sxemalar.
(2.1) - (2.3) chegaraviy masalani sonli yechishda 
oshkor sxemadan farqli ravishda oshkormas sxemalardan quyidagi holatlarda 
foydalaniladi: 1) p
0
>0, p
N
>0; 2) p
0
<0, p
N
<0; 3) p
0
>0, p
N
<0; 4) p
0
<0, p
N
>0. 
Ikki xil ayirmali sxemalarni qaraylik: 
1)
Markaziy ayirmali sxema. 
2)
Vaznli uchnuqtali sxema. 
Bu 
sxemalarning 
hammasi 
progonka 
usuli 
bilan 
yechiladi 
va 
approksimatsiyalash sxemalaridan olingan bu barcha ayirmali tenglamalar ishonchli, 
ular quyidagi ko’rinishga keltiriladi: 


























j
N
j
N
N
j
N
N
j
i
j
i
i
j
i
i
j
i
i
j
j
j
F
u
C
u
A
F
u
B
u
C
u
A
F
u
B
u
С
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
0
1
0
0
1
,
1


N
i
(2.4*) 
Bundagi 
A
i

B
i

C
i
koeffisiyentlar quyidagi shartlarni bajarishi zarur: 
.
1
,
1
,
0
,
0
,
,
,
0
0
0










N
i
C
C
B
A
C
A
C
B
B
A
С
N
i
i
N
N
i
i
i
(2.5*) 
B


C
0

F
0

A
N

C
N

F
N
koeffisiyentlar esa chegaraviy shartlardan topiladi. Bu 
masalada p(x,t) funksiyaning ishorasiga qarab chegaraviy shartlar qo’yiladi va bunga 
mos koeffisiyentlar topiladi.
Barcha 4 ta holatni qaraylik: 

Download 2,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish