Byudjet hisobi va nazorati

Moliyaviy nazorat
 – 
bu davlat tomonidan tashkil etilgan kuzatish tizimi bo‘lib unga 
davlat, mustaqil va jamoa tuzilmalari kiradi. Ular davlat xokimiyati organlari, 
korxona va tashkilotlar faoliyati samaradorligini, saloxiyati zaxiralarini, davlat 
Byudjeti xarajatlarini, qonun va me’yoriy hujjatlarga rioya etilishini nazorat 
qilishadi. 
Moliyaviy nazorat tizimiga: Davlat nazorati, idoraviy nazorat va mustaqil audit 
kiradi.
Davlat nazorati
- 
tuzilmasi bir muncha murakkab bo‘lib, Davlat nazoratining 
subyektlari moliyaviy nazorat o‘tkazish huquqiga ega Hisob palatasi, Moliya 
vazirligi, Davlat soliq qo‘mitasi, Markaziy bank va boshqalar kiradi. Nazorat 
obyektlari bo‘lib mulk shaklidan qat’iy nazar barcha korxona va tashkilotlar 
hisoblanadi. 
Idoraviy nazorat
 
– barcha vazirlik va qo‘mitalar boshqaruv tuzilmasiga kiruvchi 
nazorat va taftish bo‘limlari yoki ichki audit boshqarmalari hisoblanadi. Bu nazorat 
bo‘g‘inining obyektlariga barcha davlat korxona va tashkilotlari yoki 50 foizdan
ortiq aksiyalari davlatga tegishshli aksiyadorlik jamiyatlari kiradi. 
Mustaqil audit
– mustaqil auditorlik firmalari va nodavlat sektori korxonalari 
hisoblanadi. 
Moliyaviy nazoratni turlari, ko‘rinishlari, shakllari va o‘tkazish usullariga ko‘ra
quyidagicha sinflashtirish mumkin. 
Moliyaviy nazorat tizimi bloklari
–
uch turga bo‘linadi ya’ni, moliyaviy-Byudjet 
nazorati, ichki moliyaviy–xo‘jalik nazorati va mustaqil audit. 
1.Moliyaviy-Byudjet nazorati – davlat Byudjeti smetalarining daromad va 
xarajatlarini tekshiradi. Buni Moliya vazirligining nazorat va taftish bosh 
boshqarmasi amalga oshiradi. 
2.Moliyaviy-xo‘jalik 
nazorati, 
ichki 
nazorat 
– korxona, tashkilot va 
birlashmalarning xo‘jalik yuritish faoliyati va moliyaviy hisobotlarining 
xaqqoniyligini tekshirish. Buni yuqori tashkilotlarning nazorat va taftish 
boshqarmalari yoki bo‘limlari yoxud ichki audit tizimi amalga oshiradi. 

---

8 
3.Mustaqil audit – Moliyaviy hisobotlarining xaqqoniyligini aniqlash. Buni maxsus 
litsenziyaga ega mustaqil auditorlik firmalari bajaradi.