A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

A ntiretrovirus terapiyaga k o ‘rsatm alar
1. JSST klassifikatsivasi b o 'y ic h a kasallikning 4- bosqichida 
qondagi limfotsitlarning miqdori qanday b o 'lish id an qat'i nazar. 
davolash boshlanadi.
2. JSST klassifikatsivasi b o 'y ic h a kasallikning 3- bosqichida 
agar qondagi CD4 hujayralarining miqdori lm ikrolitrda 350 tadan 
kam b o 'lsa, yoki limfotsitlarning absolut miqdori lm ikrolitrda 
1200 taga teng bo'lsa.
3. JSST klassifikatsivasi b o 'y ic h a kasallikning 1- va 2- bos- 
qichlarida. agar qondagi C D 4 hujayralarining miqdori ! mikro- 
litrda 200 tadan kam bo 'lsa . yoki limfotsitlarning absolut miqdori 
1 m ikrolitrda 1200 tadan kam bo'lsa.
Katta yoshdagilarga va o ‘sm irlarga A R V T n i o'tkazish
Bugungi kunda OIV infeksiyasiga chalinganlarni davolashni 
asosiy qismi bu virusga qarshi davoni qo'llashdir. AR VTni t o 'g 'r i
tanlanganda bem orlarning umri uzoqlashadi va hayotining sifa-
184
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ti yaxshilanadi. Bu bilan bir qatorda OlVni boshqalarga yuqishi 
kamaytiriladi. undan tashqari immunitet biroz tiklanadi va op por­
tunistik kasaliiklarni yuzaga chiqishining oldini oladi. Virusning 
k o 'payishini suslashtiradi.
A R V T n i o'tkazish qoidalari
1995- yilgacha b o ’lgan davrda davolash uchun bitta N IO T 
preparati berilar edi. am m o bundan kuzatiladigan samara ju d a qo- 
niqarsiz holatda edi. 1996- yildan boshlab virusga qarshi yangi 
guruh preparatlari ochilib. sintez qilingach. davolashda yangi davr 
boshlandi. Hozirgi kunda OIV O i l Sni davolash uchun uch kom- 
ponentli sxem adan foydalaniladi, bu usul yuqori faol antiretrovirus 
terapiyasi (V A A R T ) nomini olgan. Bu usul bilan davolashda 2 ta 
N IO T preparatini I ta N N IO T preparati yoki 1 ta IP bilan kombi- 
natsiyada beriladi.
Uch kom ponentli sxema b o 'y ich a davolashning 
birinchi qa-
torida
2 ta qaytalam a transkriptazani nukleozidli ingibitorini 
(NIOT) 1 ta nonukleozidli (NNIO T) ingibitor bilan q o 'sh ib be­
riladi. Masalan: zidovudin yoki stavudin + lam ivudin - efavirens 
yoki nevirapin: abakavir + lamivudin + efavirens yoki nevirapin. 
Sxem aning 
ikkinchi qatori
b o ’yicha esa. 2 ta N IO T preparati 1 ta 
IP bilan kom binatsiyada beriladi. Masalan: abakavir yoki tenofovir 
+ didanozin + sakvinavir/ritonavir yoki nelfinavir. B unda didano- 
zinni tenofovir bilan birga berilsa. didanozinning dozasini 400 mg 
dan 250 mg ga pasavtirish kerak. Sakvinavir/ritonavir preparatla- 
rini transportirox kasi va saqlash sovuqlikni (past haroratni) talab 
qiladi. Agar zidovudinni bem or qabul qila olmasa. uni stavudinga 
almashtiriladi. NN IO Tni qabul qila olmasa. boshqa N N IO T ga yoki 
IPga almashtiriladi. IPni qabul qila olmasa. N N IO T ga almashtirila­
di. Agar zidovudin + lamivudin - efavirens yoki nevirapin bilan 
da\ olashda samara kuzatilmasa. alternativ sxema tarzida didanozin 
+ stavudin + nelfinavir yoki b o i m a s a m . didanozin + stavudin ~ 
sakvinavir/ritonavir beriladi.
185
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A yrim hollarda, bem or N N IO T va IP preparatlarini qabul qila 
olmasa, yoki ularga viruslar tom onidan chidamlilik rivojlangan 
b o ’lsa, yoki ularni buvurishga qarshi k o 'rsa tm a lar b o ’lsa (ma- 
salan. jig a r sirrozi. ruhi\ buzilishlar) 3 ta M O T preparatidan iborat 
1 qatorning alternativ sxem asidan foydalanish m um kin (masalan: 
zidovudin - lamivudin - abakavir. yoki zidovudin - lam ivudin -
tenofovir).
Q aytalam a transkriptazani nukleozidli yoki nonukleozidli ingi- 
bitorlarini tanlash va u m u m an A R V T olib borish b o 'y ich a tavsiyalar 
m axsus q o'lla nm ala rd a va O 'z R SSVning 480-sonli buyrug'in ing
12-ilovasida keltirilgan (6-jadval).
6-jadval