Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

Фойдаланилган адабиётлар 
1. Заверюхин В.И. Выращивания сои на орошаемых землях. М.: Колос, 1981. 160 с. 
2.
Кучкаров А.М. Соя ва алмашлаб экиш. Пахта мажмуидаги зироатлар етиштириш 
технологияси, илмий ишлар тўплами. //Тошкент, 1996. Б. 278-280. 
3.
Романов Х.С., Мирзажонов К.М., Талибулин Р.Т. Выращивание сои. Ташкент, 
Мехнат, 1990. 112 с. 
4. Jumaboyev Z.M. The influence of rotation crops on cotton plant productivity and 
technological attributes of fiber. EPRA International Journal of research and Development 
(IJRD) Peer Reviewed Journal Volume 4, Issue 3, March 2019., Page 54-56 
5. Jumaboyev Z.M. The influence of rotation crops and intercrops on cotton productivity. 
International Journal For Innovative Research in Multidisciplinary Field Volume 5, Issue 3, 
March 2019., Page 119-123. 
6. Jumaboyev Z.M. Grain yield of soybeans after catch crops. The Way of Science 
international scientific journal № 12 (58), 2018, Vol II, Volgograd, 2018 Page 25-26. 
URUG‘LIK CHIGITLАR UNUVCHАNLIGIGА - BIOENERGIYA BIOO‘G‘ITI 
BILАN ISHLOV BERISHNING TА'SIRI 
M.Qosimov, J.O.No‘monov
Farg‘ona politexnika instituti 
Respublikamiz qishloq xo‘jaligi sohasida xususan paxtachilikda ko‘plab olimlar 
tomonidan mo‘l va sifatli paxta hosili olishning zamonaviy agrotexnologiyalarini ishlab 
chiqish bo’yicha koʼplab ilmiy izlanishlar olib borilib, ularning eng maqbullari ishlab 
chiqarishga joriy qilinmoqda
Keyingi yillarda ko‘plab olimlar tomonidan o‘sishni sozlovchi moddalar hamda turli 
organik va mineral o‘g‘itlarni ishlab chiqilishi natijasida ularni qishloq xo‘jaligida ekinlar 
parvarishida qo‘llash usullari, meʼyyor va muddatlarini o‘rganish va eng maqbulini aniqlash 
talab etiladi. 
Paxta yetishtirishda dastlab urug‘lik chigitlar maxsus urug‘-dorilar bilan zararkunanda 
va kasalliklarga qarshi ishlov beriladi. Bunda chigitlarni zararlanishi va kasalliklarga 
chalinishini oldi olinadi. Shuningdek, bugungi kunda chigitlarni unib chiqishini tezlashtirish 
va ildiz tizimini maqbul rivojlantirish boʼyicha turli biostimulyator va bioo‘g‘itlardan 
foydalanish orqali yaxshi natijalarga erishilmoqda.
Bularni inobatga olgan holda Farg‘ona viloyati sharoitida yetishtirilayotgan istiqbolli 
va rayonlashtirilgan g‘o‘za navlarini parvarishida yangi ishlab chiqarilgan bioenergiya 

---

178 
bioo‘g‘itini qo‘llashning chigitlarni unuvchanligini oshirish, o‘simlikni baravj o‘sishi va 
rivojlanishini taʼminlashiga taʼsirini o‘rganish maqsadida ilmiy va amaliy tadqiqotlar olib 
borildi.
Ushbu yo‘nalish bo‘yicha 2017-2020 yillarga moʼljallangan ishchi dasturlar, ish 
rejalar tuzilib, dastlabki laboratoriya va dala tajribalari tahlillari asosida ilmiy izlanishlar 
olib borildi.
Dastlab laboratoriya sharoitida petri kosachalarida va dala sharoitida chigitlarni 
unuvchanligi va unib chiqish quvvati o‘rganildi. Bunda S-8290 g‘o‘za navi urug‘lik 
chigitlarida bioo‘g‘itlarni qo‘llash meʼ
ѐ
rlari 5 variantlarda nazorat ishlov berilmagan 
variantga taqqoslagan holda o‘rganildi.
Laboratoriya tajribasida asosiy qo‘llanilgan "Bioenergiya" bioo‘g‘itini S-8290 g‘o‘za 
navining chigitlarini petri kosachalarida unib chiqishi va ildiz murtagining rivojlanishiga 
taʼsiri variantlar bo‘yicha nazorat-ishlov berilmagan hamda bioenergiya bioo‘g‘itini 5 xil 
meyyorda qo‘llanilgan variantlarga solishtirilgan holda o‘rganildi.
Bunda chigitlar unishi va ildiz murtagi uzunligi kuzatilganida nazorat ishlov 
berilmagan variantga nisbatan Bioenergiya bioo‘g‘iti qo‘llanilgan variantlarda unuvchanligi 
va ildiz murtagini oʼsish darajasi yuqori bo‘lganligi kuzatildi. Аyniqsa, kuzatuvning 5 
kunida bioenergiya bioo‘g‘itini 5 l/t meyyorida ildiz murtagi uzunligi 3,25 sm, unuvchanlik 
98,2 % ni tashkil etganligi aniqlandi. 
Tajriba tizimi g‘o‘zani C-8290 navi